Hagsmunagæsla IMF/AGS

Í ljósi þessarar öfugsnúnu fréttar um áhyggjur Alþjóðagjaldeyrissjóðsins af dómi Hæstaréttar um ólöglegt lánaform bankanna, þar sem segir um athugasemdir sjóðsins: "Þessum áhyggjum hefur verið komið skýrt á framfæri við íslensk stjórnvöld" má spyrja:

Hverju hefur sjóðurinn áhyggjur af? Að lögum sé fylgt bankakerfinu til skaða?!

Dómurinn þýðir það að bílalána-lánaveitendur skili ofteknum gengisviðmiðunarupphæðum til baka sem lánþegar eru þegar búnir að greiða þeim.
Hefur sjóðurinn áhyggjur af því að það réttlæti nái fram að ganga?

Ef svo er, er þá ekki að verða lýðum ljóst að það eru ekki hagsmunir almennings á Íslandi sem AGS vill standa vörð um heldur einhverra annarra aðila?! Eru ekki þar fremstir í flokki aðrir kröfuhafar gagnvart bönkunum?
Má þá túlka þessar áhyggjur AGS af því að íslenskum lögum sé framfylgt að verið sé að klípa eitthvað af erlendu kröfuhöfunum?

Spurningin er sem sagt: Hverra hagsmuna gætir Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn í reynd? Hverjir eru hagsmunir Íslands í því sjónarspili?

RÚV: AGS hefur áhyggjur af stöðu fjármálakerfisins

Viðskiptaþrenningin talar sífellt í gátum

Það er fyrir neðan allar hellur að vinnuhjú almennings, efnahags- og viðskiptaráðherra og seðlabankastjóri, skuli hér gang eftir gang koma fram með fullyrðingar og dylgjur um yfirvofandi hrun íslenskra banka í tengslum við endurgreiðslu oftekinnar gengistryggingar samkvæmt úrskurði Hæstaréttar Íslands án þess að rökstyðja það með tölulegum gögnum. Ráðherratvenndin talar um "óviðráðanlegt högg" án þess að sundurliða hversu stórt það er og í hverju það felst.
Það er einnig ergilegt og forkastanlegt að fjölmiðlar skuli ekki hafa haft vit eða rænu á að ganga á eftir því á hverju þeir byggja fullyrðingar sínar um þessi mál.
Meðan þessi "heilaga" þrenning talar í slíkum gátum eins og um trúarsetningar sé að ræða er ómögulegt að henda reiður á um hvað þeir eru að tala og að hvaða leyti þeir eru ósammála öðrum sem fullyrða hið gagnstæða, þ.e. að bankarnir þoli vissulega að endurgreiða lántakendum ofreiknaðar gengisuppfærslur lána.
Þeir verða að sýna á spil sín svo hægt sé að rökræða málið án þess að tala í kross. Þar með yrði líka afhjúpað hvort ályktað sé á röngum forsendum, vísvitandi eða af vitleysu.
Í dag hafa bankarnir sjálfir tjáð sig milliliðalaust um það að þeir geti staðið undir kostnaði vegna endurgreiðslnanna! Um hvað er þá þessi þrenning að tala?
Hvers vegna tala þeir sig móða af múðri sínu gegn almenningi?
Hvers vegna láta þeir að því liggja að Hæstiréttur þurfi að hugsa ráð sitt betur um þetta mál og fella nýja og öðruvísi dóma til að koma í veg fyrir "hrun"? Hrun á hverju?
Hvaða tölur og talnarök er þrenningin að tala um?
Þetta þarf skilyrðislaust að koma fram strax!

Marínó Njálsson hefur óþreytandi í bloggi sínu og viðnámi við rakalausan málflutning og yfirvöðslusemi valdhafa bent á talnagögn frá sjálfum Seðlabankanum sem ráða má af að bankarnir þoli umræddar endurgreiðslur. Yfirlýsingar bankanna sjálfra í dag í þessa veru staðfesta þau rök Marínós.
Umrædd þrenning hefur látið þau rök sem vind um eyrun þjóta, athugasemdalaust. Er það vegna rakaleysis þeirra eða eru þeir að tala á grunni allt annarra forsendna en almenningur veit um? Þetta þarf að koma fram undanbragðalaust.

Samningsvextir haldist ekki

Sanngirnis- og réttlætismál að leiðrétta verðtryggðu lánin

Allir sem vilja sjá og iðka réttlæti taka undir það augljósa sjónarmið að leiðrétta beri verðtryggðu lánin.

Það ber að endurreikna reiknaðar verðbætur sem lagðar hafa verið á höfuðstól lánanna samkvæmt röngum og brostnum forsendum frá því að verðbólguhrinan fór af stað í tengslum við fall íslensku bankanna og efnahagshrunið árið 2008.
Bakfæra skal ofreiknaðar verðbætur af höfuðstól (eftirstöðvum) lánanna nú þegar og afturvirkt til þess tíma er forsendurnar brustu.

Óteljandi réttsýnir menn og konur hafa hamrað á þessu réttlætismáli fyrir daufum eyrum lánveitenda, meðal annars þeirra banka sem tóku við þessum bústnu skuldakröfum af hinum föllnu og heillum horfnu einkabönkum.

Ég hef skrifað um þetta á þessum vettvangi áður og má sjá í sérstökum pistli frekari rök fyrir leiðréttingu þessara lána.

Einnig í öðrum pistli í tengslum við tillögugerð á Alþingi um verðbætur og landeyðandi hávaxtastefnu.

Endurmeti húsnæðislánin

Sýndar-innlánatrygging?

Hvaða raunhæfa trygging felst í þessu fyrirkomulagi í litlu ör-hagkerfi eins og því íslenska?!

Hér eru ekki fleiri þúsund viðskiptabankar eins og t.d. í Bandaríkjunum, þar sem ekki er stórt mál þótt nokkrir bankar fari á hausinn (í fréttum fyrir nokkrum dögum kom fram að um 700 bankar væru á válista eftirlitsaðila þar í landi).

Hér eru tiltölulega fáar lánastofnanir, fjórir bankar og nokkrir sparisjóðir. Hver aðili, sérstaklega bankarnir,  vegur það mikið af heildar innlánsupphæð að ef einn af þeim verður gjaldþrota dugir þessi tryggingasjóður með 0,3% árlegt iðgjald af heildarinnlánum skammt til að tryggja innistæður viðkomandi viðskiptavina eins og gefið er í skyn að séu tryggar með þessum hætti.

Það tekur áratugi að byggja upp tryggingasjóð sem staðið gæti undir gjaldþroti eins banka, hvað þá margra samtímis; Er ekki frekar lítið í sjóðnum í dag? (Og, Icesave-málið enn óafgreitt!).

Innistæðueigendur í bönkum á Íslandi eru óvarðir á meðan, nema:

* Ríkisábyrgð komi til (myndi það duga m.v. stöðu íslenska ríkisins í dag?!), eða

* Viðskiptabankarnir séu í eigu erlendra banka á EES-svæðinu með stórt og fjölmennt bakland viðskiptavina í sínum heimalöndum sem dugir til að dekka innistæður.
Viðkomandi erlendu bankar mættu þó ekki vera "of stórir" í hlutfalli við tryggingasjóð í viðkomandi landi/löndum, þannig að sá tryggingasjóður að baki þeirra gæti líka staðið undir innistæðutryggingum viðskiptavina uppi á litla Íslandi ef þeir færu á hausinn.

Hver ber ábyrgð á innstæðum?

Hver eru rökin gegn eflingu Alþingis?

Mér sýnist Vigdís Hauksdóttir færa hér skilmerkileg rök fyrir máli sínu til að efla störf Alþingis.
Ef þær forsendur eru réttar, sem hún bendir á í rökstuðningi sínum, fyrir því að efla sjálfstæði Alþingis í mati á lagalegum atriðum við gerð frumvarpa og öðru í þeim dúr þá eru það mjög góðar og uppbyggilegar hugmyndir sem hún ber hér fram.
Það sætir reyndar furðu að svona skuli vera í pottinn búið með starfsumhverfi Alþingismanna og löngu tímabært að bæta þar úr og í þessa veru sem Vigdís ræðir um ef ástandið er svona slæmt. Það væri til þess fallið að styrkja lýðræðislega stjórnarhætti. Vilja stjórnmálaflokkar það e.t.v. ekki?

Maður spyr sig því hver mótrökin eru gegn þessum að því er virðist góðu hugmyndum.

Sagði þingmann hafa fallið á prófi

Fjallræða sr. Gunnars

Frábært uppátæki hjá sr. Gunnari Kristjánssyni að brydda upp á þessari nýjung í Esjuhlíðum.

Ég er illa svikinn ef hann hefur ekki komið inn á upplífgandi sæluboð Fjallræðunnar í ræðu sinni þar. Oft var þörf en nú er nauðsyn, á þessum dögum þar sem margir telja sig sjá lítið annað í lífi sínu en pínu og píslir, reyk og eimyrju. Fólk þarf því að leggja rækt við að lifa fremur en að líða.
Ekki var þó "dökka díla" að sjá í náttúruferskri Mývatnssveitinni í dag, eftir fréttum að dæma, þar sem fólk á "píslargöngu" og væntanlega í minningu frelsara síns baðaði sig í kyrrðinni og rónni í Guðs hvítri snjóupplýstri náttúrunni.

Veðurbarinn hópurinn fáliðaði sem hlýddi á fjallræðu sr. Gunnars í dag hefur greinilega haft meiri áhuga á því sem þar kom úr því efra og frá Reynivöllum heldur en því sem kemur úr því neðra í suðurhálsum!

Messaði við Esju

Engin píslarganga

Þetta er vonandi engin píslarganga hjá fólkinu á þessum yndislega stað, að ganga úti í Guðs hvítri náttúrunni í kyrrð og ró; Hver með sjálfum sér og því sem býr hið innra og í góðu samfélagi hið ytra.
Og, hvergi sér á "dökkan díl"! Píslir og pína eru sem betur fer foknar út í veður og vind - og koma ekki aftur nema opnað sé fyrir þeim í huganum eða annars staðar.
Það er eins og vera ber.

Betra er að tileinka sér það viðhorf á lífsins gangi að lifa fremur en að líða, sbr. pistil minn um það fyrr í dag.

Píslarganga við Mývatn

Lifa fremur en líða

sr. Friðrik J. Bergmann (1858-1918) flutti brott af Íslandi 1875 til Bandaríkjanna þá 17 ára og lagði þar stund á guðfræði og einnig, eftir tveggja ára hlé, í "Kristjaníu" (Osló) Noregi 1883-85. Vann hann í millitíðinni fyrir farar- og dvalareyri sínum sjálfur eins og dugmikilla Íslendinga var enn siður einni öld síðar að því er sumarvinnu varðar.
Aðhylltist hann svokallaða frjálslynda guðfræði sem þá var víða að ryðja sér til rúms og koma í stað 17. aldar rétttrúnaðar sem þá var enn ríkjandi víða og byggði á gamalli guðfræði. Friðrik var sílesandi eftir því sem honum vannst tími til og lagði áherslu á að afla sér sem mestrar þekkingar á trú, trúmálum og guðfræði. Varð hann prestur og kennari meðal Vestur-Íslendinga í Bandaríkjunum en síðan í Winnipeg í Kanada. Hann átti þar viðburðaríkan starfsferil og lenti m.a. í trúfræðideilum við suma samlanda sína sem fyrir voru og aðhylltust rígfasta bókstafstrú. Greinir hann frá þessum og fleiri málum í bók sinni Trú og þekking (Reykjavík, 1916).

Friðrik kom í heimsókn til Íslands 1899 og fór víða til að fræðast um hagi landsmanna, m.a. í trúmálum, og skoðaði land og lýð með augum guðfræðingsins. Hann gerir um það athugasemd í bók sinni Ísland um aldamótin (Reykjavík, 1901) að kristindómurinn á Íslandi hafi lagt áherslu á þjáninguna, að líða fremur en að lifa. Þótti honum það mjög miður. Bendir hann á að liður í að viðhalda þeirri áherslu hafi einmitt verið Passíusálmar sr. Hallgríms Péturssonar. Þar hafi sálmaskáldið góða hins vegar einbeitt sér að "einni viku í lífi frelsarans", þ.e. píslarsögunni samkvæmt guðspjöllum Nýja testamentisins, en ekki að öllu lífi hans og starfi!

Þetta finnst mér afar athygliverð athugasemd hjá Friðriki og vert að íhuga vandlega í dag. Við erum hér til að lifa lífinu hér og nú og í framtíðinni eins og okkur endist aldur til, sjálfum okkur og öðrum til uppbyggingar og blessunar. Það er gott ef við megnum að skilja eftir okkur spor sem eftirlifendur okkar og afkomendur geta glaðst yfir og þakkað okkur fyrir, ánægðir með samfylgdina. Þá höfum við lifað vel hvað það varðar. Þess vegna er það mikilvægt að beina augum sínum að lífinu og hvernig við getum lifað því sem best í því ljósi. Lifa í anda þess hvað beri að gera.

Í því sambandi eru jákvæðar leiðbeiningar um hvernig lifa ber lífinu í þeim tilgangi uppbyggilegri en neikvæðar hugrenningar um eilífar þjáningar, syndir og skammir sem henta til að brjóta niður sálarþrek þess sem á hlustar og hneppa í sektarfjötra.

Hvar er þá jákvæða leiðsögn að finna í kristindóminum um hvernig lifa á lífinu?, kann einhver að spyrja.
Þar má benda til dæmis á hina einföldu Gullnu reglu sem inniheldur öll þau sannindi sem eru lykillinn að friðsömu og kærleiksríku samfélagi ef eftir henni væri farið í reynd. Þessi sama regla er ennfremur megininntak annarra stórra heimstrúarbragða.

Og, í stað þrumandi þjáningarorða um synd, pínu og fórnardauða væri líklega meira upplífgandi og leiðbeinandi að hlusta á sæluboð hins lifandi frelsara og fræðara, sem honum eru lögð í munn og sagt er frá í svokallaðri Fjallræðu. Þessi boð má t.d. túlka á eftirfarandi hátt:

Sælir eru hógværir, hjartahreinir, friðflytjendur og miskunnsamir,  þeir sem hungrar og þyrstir eftir réttlætinu, því þeirra laun eru mikil blessun sem sérstaklega þeir sjálfir finna fyrir við sína góðu breytni og fylgir þeim eilíflega.
Þá þurfa heldur ekki þeir að örvænta sem eru "fátækir í anda", þeir sem syrgja, þeir sem ofsóttir eru fyrir réttlætis sakir, né þeir sem eru smánaðir og ofsóttir eða bornir upplognum sökum vegna sannfæringar sinnar eða annars, því þeim veitist andleg upplyfting og friður í hjarta við skilning á ríki Guðs hið innra, og styrkur og hughreysting frá kærleiksríku samferðafólki á lífsins gangi sem þannig hlýðir guðlegu kalli hið innra og eru samverkamenn Guðs á jörðu við að hugsa um náunga sinn eins og sjálfa sig.

Passíusálmar lesnir í dag

Tímabærar tillögur um lánamál

Meðal þess sem felst í þessum tillögum Framsóknarflokksins er almenn skuldaleiðrétting, vaxtalækkun og að áhættu verði skipt milli lánveitanda og lántaka.

Þetta þykir mér afar gott útspil hjá Framsóknarflokknum og er löngu kominn tími til að svona tillögur sjáist á Alþingi varðandi skuldaleiðréttingu, vaxtalækkun og ekki síst að áhættu verði skipt milli lánveitenda og lántakenda.

Um þetta allt og þau markmið sem að baki liggja hef ég ritað og fært rök fyrir í fyrri pistlum mínum og er ánægjulegt að sjá fleiri og málsmetandi fólk taka undir þessi markmið með merkjanlegum hætti. Þau eru til þess fallin að gera bæði heimilum og fyrirtækjum í landinu kleift að sigrast á þeim fjárhagslegu hindrunum sem hingað til hafa verið að hrannast upp frá árinu 2008, sérstaklega eftir bankahrunið. Bráðnauðsynlegt er að efla framleiðslukerfi landsins en í því felst viðsnúningur til hins betra fremur en að byggja á hinni röngu og rakalausu hávaxtastefnu með tilsvarandi skuldsetningarhugmyndum tengt gömlu IMF-áætluninni fyrir Ísland.

Ég er margoft búinn að benda á fáránleikann í hávaxtastefnunni, sbr. t.d. nýlega pistla mína um haldlaus hávaxtarök og hundalógík hávaxtastefnunnar.

Einnig hef ég oftar en einu sinni rætt um ósanngirni þess að lántakendur einir beri alla áhættu af verðbólgu og lánveitendur enga.
Þvert á móti er einmitt sanngjarnara og engin rök til annars en að þessir aðilar skipti með sér þessari áhættu, sérstaklega því sem bætt hefur verið við höfuðstól lána í formi verðbóta. Það er óverjandi að lántakandinn beri einn þá áhættu, sbr. pistil minn um það efni.

Ég fagna því svo sannarlega löngu tímabærum tillögum Framsóknarflokksins um þessi efni.

Það er tilefni til þess að óska tillöguflytjendum og flokknum og þjóðinni allri, sérstaklega langþjáðum skuldurum, til hamingju með þessar tillögur.

Þjóðarsátt Framsóknar

Hundalógík hávaxtastefnunnar

Já, vissulega er svigrúm til frekari vaxtalækkunar. Það sem meira er, þá er hægt að skapa þær forsendur, en Seðlabankinn vill ekki viðurkenna þann möguleika sökum trúfesti sinnar við ídealiseruð hagfræðilíkön sem byggja á tilsvarandi ídealiseruðum forsendum. Þær forsendur eiga ekki við þær aðstæður sem eru í efnahagskerfi Íslands núna. Hér eru í gildi gjaldeyrishöft og gengi krónunnar er ekki ákvarðað á fullkomnum markaði framboðs og eftirspurnar. Auk þess eru hendur þorra almennings þrælbundnar með skuldafjötrum þannig að flestir geta sig lítið hrært í neyslu og fjárfestingum nema til daglegra nauðsynja; sumir alls ekki neitt! Hér er því ekki fyrirliggjandi hætta á ofþenslu með tilheyrandi verðbólguhvata, nema síður sé. Á þetta hafa margir bent, margsinnis, en það er eins og að tala við dauðan svartan stein.

Það er bráðnauðsynlegt að skera á þann Gordionshnút hávaxtastefnu sem Seðlabankinn hefur rígbundið efnahagskerfi landsins í, atvinnulífi og heimilum til óbóta. Hún er varin með óviðeigandi rökum sem hvíla á forsendum sem ekki eiga við í íslensku atvinnulífi núna. Það er ekki mikil hætta á að efnahagskerfið snöggræsist og þjóti í ofþenslu við hressilega vaxtalækkun niður í svipað stig og er í viðskiptalöndum Íslands.

Hvernig væri að menn ryfjuðu upp það dæmi þegar verðbólgu hérlendis var nánast kippt úr tveggja stafa tölu, er hún snarlækkaði við það að tekin var ákvörðun um að lækka vexti í 5% ? Þar var minnkuð verðbólga afleiðing af snarlækkuðu vaxtastigi og væntingum um að það héldist lágt.
Í dag virðist Seðlabankinn hins vegar alfarið vinna eftir þeirri hugmynd að verðbólguvæntingar eigi að stjórna vaxtaákvörðunum. Miðað við íslenskar aðstæður núna og undanfarið ár eru hér höfð endaskipti á hlutunum.

Ekki er furða að hægt gangi að koma þessu hvorutveggja niður á við, verðbólguvæntingunum og vöxtunum, meðan svona "hundalógík" ræður ríkjum.

Svigrúm til frekari lækkunar