Landið sem lengi var

Ómar Ragnarsson bendir á það á bloggsíðu sinni í sambandi við óvarkárt bruðl á náttúruauðlindum að við skulum ekki gleyma því að við höfum aðeins eina jörð.

Hegðun þjóða heims í þeim efnum gæti þó fremur bent til að litið væri á auðlindirnar sem óþrjótandi.

Það er hins vegar sannarlega svo að við höfum aðeins þessa einu undursamlegu Jörð til að lifa á og af.  Þó hefur hún bókstaflega verið fótum troðin og aldrei eins og nú, af um fjórtán milljörðum fótum manna sem fer enn ört fjölgandi. Þá eru ótaldir fætur dýranna og landnýtingarvélar og farartæki mannanna og síétandi munnar milljarða manna og dýra. Þetta getur ekki gengið til langframa með sama hætti og hingað til.

Vandamálin sem blasa við eru þverrandi auðlindir sem nauðsynlegar eru mannkyni (og dýrum) til lífsviðurværis, landeyðing og mengun lífrýmisins á landi, í lofti og höfum. Þessu veldur, eðli málsins samkvæmt, sívaxandi mannfjöldi og nánast stjórnlaus mannfjölgun og ósjálfbærir lifnaðarhættir og rányrkja.
Skýrsla Rómarklúbbsins svonefnda frá 1972, sem fram kemur í bókinni The Limits to Growth (Meadows o.fl.; Hjá Gyldendal 1974 Grænser for vækst) olli ýmsum “léttu” sjokki á sínum tíma, þar á meðal mér sem ásamt fleiru hefur haft varanleg áhrif á mig í þessum efnum.
Það var ekki síst vegna þess að í kjölfar hennar skall á svokölluð “olíukreppa” í Evrópu 1973 vegna tímabundinnar minnkunar á framboði á olíu meðal OPEC-ríkjanna sem vildu fá meira fyrir sinn snúð. Þá varð t.d. í Danmörku að grípa til skömmtunar á olíu og bensíni og takmörkunar á raforkunotkun. Á Íslandi varð fólk að vísu ekki mikið vart við þetta ástand vegna þess að olía rann þangað óhindrað annars staðar frá (Rússlandi) eftir sem áður.
Ég var þá við nám í Kaupmannahöfn á þessum tíma og þar var olía til húshitunar skömmtuð veturinn 1973-‘74 og sömuleiðis eldsneyti á bíla. Íbúðir voru því án miðstöðvarhitunar meirihluta vikunnar og einungis kalt vatn úr krönum og sturtum samhliða því og rafmagn þurfti að spara eins og mögulegt var.
Þetta ástand sýndi “svart á hvítu”, beint í æð, hvers gæti verið að vænta er auðlindir eins og olía væru raunverulega orðnar af skornum skammti.

Árið 1998 gaf ég út plötuna Kveikjur (CD) með eigin efni flutt af “landsliði” tónlistarmanna, sem inniheldur m.a. nokkur lög með textum með náttúrulegum hugvekjum, en þá stóðu deilur um fyrirhugaða Eyjabakkavirkjun sem hæst og vildi ég með þessum hætti leggja lóð á vogarskálar. Þar á meðal er lagið “Landið sem lengi var”, þar sem varpað er fram nokkrum “sviðsmyndum” um þessi efni. Hægt er að hlusta á það hér í spilaranum mínum.

Textinn við lagið er eftirfarandi:

 

Landið sem lengi var

(Á Kveikjur 1998. © Höf. Kristinn Snævar Jónsson)

 

Hve yndisleg sýnir sig okkar Jörð,

þar sem ósnortin náttúran rís.

Um árþúsundir hafa erjað svörð:

Eldur, vatn, vindur og ís.

 

Og fallega hefur svo flóran klætt

fjöll og merkur í snilldarlegt skrúð.

En öllu þessu er orðið mjög hætt,

ef ekki er betur að hlúð.

 

(Viðlag):

 

Því landið, sem svo lengi var;

laust við mannanna umrót og þrengingar.

Það er svo viðkvæmt og auðveld bráð;

öllu umturnað verður ef ekki - að er gáð.

 

Grandað er lífi, af gróðri sneitt,

og geigvænleg mengun er leyfð.

Rist er í jörð og regnskógum eytt,

við rányrkju spornað með deyfð.

 

(Viðlag)

 

Þá börnunum okkar við bjóðum stað,

þar sem bergmálar aldanna kyrrð.

Þeim ómetanlegt er að upplifa það,

sem ósnortið kom úr ára firð.

Galið að eyða helíum í partíblöðrur?

Dæmisaga um stýrivexti og kaðal

Líkt er með stýrivöxtum og kaðli.

Kaðall er hentugur til að draga eitthvað saman en gagnast lítið til að ýta einhverju með.

Sömuleiðis gagnast stýrivextir vel við að draga úr þenslu í efnahagslífi með því að hækka þá, en þeir gagnast ekki eins vel við að ýta við efnahagslífinu með því að lækka þá. Þar þarf fleira að koma til.

Stýrivextir Evrópska seðlabankans í 0,25%

Landspítali og byggðastefna

Stefnu um rekstur Landspítalans þarf að skipuleggja í tengslum við byggðastefnu. Svo virðist sem margir þingmenn sjái málið ekki í því stærra samhengi eða vilji það ekki; Kæri sig þannig í reynd kollótta um hag fólks á landsbyggðinni.

Til þess að landið haldist í byggð, hringinn í kring, þarf grunnþjónusta eins og heilsugæsla og læknisþjónusta að vera til staðar "innan seilingar" ásamt sjálfbærum atvinnutækifærum og öðru nauðsynlegu í nútímasamfélagi.

Ef heilbrigðisþjónustan fer í burtu af landsbyggðinni til Reykjavíkur í of miklu mæli þannig að óásættanlegt yrði fyrir íbúa landsbyggðarinnar er líklegt að fólkið fylgi líka á eftir um síðir, jafnvel þótt að eignir þess í húsnæði á staðnum sætu eftir fastar eða seldust fyrir slikk. Það er óásættanlegt. Um það yrði engin þjóðarsátt.

Fagnar tillögu um nýjan landspítala

Eru eftirlitsstofnanir eins og fuglaskoðarar?

Afar athyglisverð og alvarleg  eru þau atriði sem Páll Gunnar Pálsson forstjóri Samkeppniseftirlitsins bendir hér á um andvaraleysi löggjafans og framkvæmdarvaldsins varðandi eftirlit með fjármálageiranum á Íslandi, sem uppnefndur hefur verið "eftirlitsiðnaðurinn" af sumum.
Eru það kannske þeir aðilar sem vilja sem minnst efirlit, sem þannig tala og Páll gagnrýnir hér?

Þetta þurfa þingmenn vorir að gaumgæfa nánar og ekki láta leiðast út í sama andvaraleysið eins og fyrir hrun þegar vinnandi almenningur var í þeirri góðu trú að allt væri undir góðri stjórn og vökulum augum þingmanna, ríkisstjórnar og embættismanna ríkisins og ekki síst eftirlitsstofnana.

Ekki dugir að stofna til eftirlitsstofnana og skaffa fé og mannafla til þeirra af einskærum formlegheitum eða eins og um atvinnubótavinnu væri að ræða.
Jafnframt þarf að sjá þeim fyrir þeim lagalegu tækjum sem duga til að grípa inn í með refsandi og fyrirbyggjandi hætti þegar og þar sem eitthvað kemur í ljós sem getur ógnað efnahagslífi og samfélagi þjóðarinnar og títtnefndum „fjármálastöðugleika“.

Ekki dugir að eftirlitsstofnanir séu eins og fuglaskoðarar sem láta sér nægja að skoða fugla úr fjarlægð með kíki fyrir augum sér til ánægju, heldur verða þær jafnframt að geta brugðist hratt og vel við því sem þær sjá með viðeigandi hætti og slagkrafti sem eftir verður tekið.

Það væri virkt eftirlit í þágu almennings, umbjóðenda þingmanna og embættismanna ríkisins.

Til þess ætlast almenningur í góðri trú um heilbrigt eftirlitskerfi, án þess þó að það feli í sér alræðislegt eftirlit.

Átta milljarðar í stjórnvaldssektir

Hæstvirt og háttvirt embætti

Ætla mætti að sumir sjái ekki virðuleg embætti og mikilvægi þeirra fyrir persónunum sem klæðast þeim hverju sinni.

Ég lít svo á að með umræddum ávarpstitlum sé réttilega verið að upphefja þessi embætti þjóðarfulltrúa og efla og viðhalda virðingu viðkomandi embætta með tilhlýðilegum hætti á sama hátt og þegnar, vandir að virðingu sinni, bera virðingu fyrir lýðveldinu sjálfu með þegnskap sínum og virðingu fyrir lögum þess, fána og þjóðhátíðardegi.
Hér er um það að ræða að bera virðingu fyrir því sem viðkomandi tákn (hér ávarpstitillinn) stendur fyrir, fyrst og fremst.
Allir hinir þjóðkjörnu fulltrúar þjóðarinnar, þingmennirnir, eru með notkun umræddra ávarpstitla að votta þjóðinni, umbjóðendum sínum, virðingu sína og hollustu og minnast þeirra og sáttmála við þá meðal annars með þeim hætti.
Á þeirri forsendu ætti það að vera auðvelt, fremur en að segja sjálfsögð skylda, fyrir alla þingmenn að viðhalda þessari hefð virðingar á Alþingi og líta á embætti þingmanna sem háttvirt og embætti ráðherra sem hæstvirt. Það skulu þau ætíð vera eins og Alþingi sjálft.

Lítill bragur yfir fyrstu skrefum Pírata

Borgarstjórn og mannréttindi

Í stað tilburða til að hafa áhrif á erlend stjórnvöld varðandi mannréttindi samkynhneigðs fólks væri öllu nærtækara fyrir borgarstjórn Reykjavíkur að endurskoða þá ákvörðun sína að úthluta íslömskum trúflokki lóð fyrir trúartákn þeirra, mosku, nánast við eitt aðalborgarhliðið inn í borgina við megin umferðaræð íbúa og erlendra gesta, einum besta stað í borginni fyrir auglýsingaskilti; Þar sem ætti öðru fremur að reisa merki Reyjavíkurborgar, ef nokkuð, en allra síst tákn trúarhefða sem eru framandi íslenskri menningu og ýmsum grundvallargildum á sviði mannréttinda. Eða, gera borgarstjórnarfulltrúar sér ekki grein fyrir því að meðal annars fordæma íslamskir trúarleiðtogar samkynhneigð og samkynhneigt fólk með tilvísun í helgirit sín?

Endurskoða samstarfið við Moskvu

Tutu fordæmir fordóma

Þessa myndrænu yfirlýsingu Tutu mætti kalla að taka afstöðu með sjálfsögðum mannréttindum og gegn fordómum sem grundvallaðir eru á túlkun á ritum trúarbragða.

Að því er kristni varðar eru venjulegar Biblíutilvísanir fordæmandi fólks sem elur á samkynhneigðarfælni byggðar á misskilningi og vanþekkingu og/eða, það sem verra er, vísvitandi rangtúlkun. Stök vers í Biblíunni sem yfirleitt er vísað í sem fordæmandi fyrir samkynhneigð segja alls ekki alla söguna þar að lútandi og ekki allan sannleikann nema síður sé. Um það er almenningur því miður ekki meðvitaður, frekar en von er til, og er þess vegna varnarlaus gagnvart slíkum fullyrðingum í anda bókstafstrúar.

Kysi frekar helvíti en hommafælna himna

Eftirspurn mætt með framboði á Þingvöllum

Í frétt af viðvarandi og vaxandi bílastæðaskorti á Þingvöllum og nágrenni ætti að vera augljóst mál að úr því þarf að bæta hið snarasta og þó fyrr hefði verið.

Gera má afgirt bílastæði eins og við flugstöð Leifs Eiríkssonar með hæfilegri gjaldtöku, jafnvel háð tíma dagsins, dögum innan vikunnar og mánuðum ársins. Allt einfalt og skilvirkt í framkvæmd.
Sérstök bílastæði yrðu fyrir hópferðabíla, bæði við Hakið og niðri á Þingvöllum, og hærra gjald fyrir stærri bíla þannig að einhvers konar meðalgjald pr. mann verði í æskulegu samræmi bæði fyrir fólk í litlum og stórum bílum.
Miðað við upplýsingar um fjölda ferðamanna yrði fjárfesting í bílastæðum fljót að greiða sig upp og verða að varanlegri tekjulind til hagsbóta fyrir svæðið og ferðafólk. Ef til vill þyrfti ekki að viðhafa frekari gjaldtöku á Þingvöllum en fyrir bílastæðin.

Einhver kann að benda á að sumir myndu reyna að komast hjá því að leggja í gjaldskyld bílastæði. Yfirvofandi rassíur umferðarlögreglu á svæðinu með viðeigandi sektum ættu að slá á þær freistingar ferðafólks.
Einnig mætti hreinlega gera ráð fyrir slíkum "ofur-sparendum" með því að breikka vegkantinn á síðustu kílómetrunum að fólkvanginum sem hægt væri að leggja á og gera gangstíga frá þeim inn á svæðið. Þar með væri þeirri bílaánauð að nokkru létt af fólkvanginum án þess að gera sérstök áberandi og jafnvel illa þokkuð malbikuð bílastæði í náttúruperlunni til að anna öllum umferðarþunganum þar.

Bílastæðaskortur á Þingvöllum

Umhverfisvænar prédikanir

Það er hið besta mál hjá sr. Pálma Matthíassyni að lesa prédikanir sínar beint af spjaldtölvu í stað þess að prenta þær út á pappír til aflestrar. Það eru umhverfisvænar prédikanir að formi til. Það er til fyrirmyndar og eftirbreytni almennt.

Ekki síður skiptir það þó máli hvað um er rætt í prédikunum og hvað söfnuðinum er boðað. Vonandi er það allt umhverfisvænt og heilsusamlegt fyrir áheyrendur, bæði andlega og efnislega velferð þeirra, þeim til hjálpar, fyrirmyndar og eftirbreytni. Ekki fara sögur af prédikunarefni í viðhangandi frétt, en ekki er ástæða til að ætla annað en að það sé í uppbyggilegum anda og víðsýni.

iPadinn gagnlegur í guðsþjónustu

Villulausar fréttir á mbl.is

Greinilegt er að umræddur verðlaunahafi í prófarkalestri og prófarkalesari á Morgunblaðinu er ekki mikið nýttur sem slíkur, ef nokkuð, við birtingu frétta á mbl.is.

Mér finnst að rekstraraðilar Morgunblaðsins ættu að sjá sóma sinn í því að fréttapistlar á mbl.is séu vel prófarkalesnir, bæði með tilliti málvillna og stafsetningar. Eða þá að hafa fréttaritara við þessi störf sem jafnframt eru vel að sér í íslenskri réttritun og sem mega vera að því að yfirlesa eigin skrif áður en þau eru birt á vefnum.

Þar sem mbl.is er einn mest lesni fréttamiðillinn á netinu af þeim sem enn hafa lestrarkunnáttu og nennu til þess að glugga í fréttir þar þá skiptir það miklu máli að þar sé vel vandað til verka. "Það læra börnin sem fyrir þeim er haft", segir máltækið, en það á náttúrulega við um "börn" á öllum aldri.
Það er ömurlegt ef mbl.is elur á og styrkir rangritun hjá þeim sem ekki eru nægilega vel að sér í íslenskri réttritun fyrir.

Villulaus prófarkalesari