Fleiri velja að lifa í sannleika

Í gær fögnuðu sannleikselskandi þegnar þessa lands því er Ögmundur Jónasson heilbrigðisráðherra valdi sannari kostinn af tveimur afarkostum, þ.e. að fylgja sannfæringu sinni við að gæta hagsuna þjóðarheildarinnar fremur en að undirgangast það ok að fylgja skuldsetningarstefnu forsætisráðherra í Icesave-málinu hvað sem það kostaði. Nú hefur Guðríður Lilja Grétarsdóttir staðfest fyrir alþjóð að hún fetar sömu leið og Ögmundur.

Um þá uppbyggilegu og heilsusamlegu grundvallarstefnu, þ.e. að lifa í sannleika, ritaði ég nokkur orð í gær.
Ég hef grun um að fleiri réttlátir alþingismenn finnist hér í borg heldur en þessi tvö, og líklega öllu fleiri heldur en þurfti til að bjarga hinni gjörspilltu Sódómuborg frá eyðingu samkvæmt fornum sagnabálki Gyðinga. Gagnstætt ömurlegum örlögum íbúum þeirrar borgar í sögunni eiga því skuldaþjáðir íbúar þessa lands enn von.

Þeirri skoðun til stuðnings berast nú jafnframt fréttir af því að nafna Guðríðar Lilju, Lilja Mósesdóttir, hafi stækkað spurningamerki sitt við Icesave-skuldsetningarstefnuna, sem von er. Hún er stödd á Evrópuráðsþingi í Strassborg þar sem hún hefur m.a. hlustað á breska og hollenska þingfulltrúa afhjúpa þau nöktu viðhorf ríkisstjórna sinna í Icesave-málinu að Íslendingar skuli borga refjalaust eins og upp er sett ellegar hafa verra af. Eftir fréttum að dæma var Lilju þá nóg boðið og kveður hún nú sönn Íslendingaljóð í þessu máli.

Er sú tíð upp runnin aftur að "allir menn" vilji Liljur kveða?

Guðfríður Lilja hafnaði

Að lifa í sannleika

Það er málið! Þetta, sem Ögmundur Jónasson ráðherra virðist hafa gert eftir þessari frétt að dæma, má kalla að lifa í sannleika, þ.e. að fara eftir sannfæringu sinni á grundvelli fyrirliggjandi og yfirlýstrar hugsjónar sinnar og gilda; Að haga gjörðum sínum í samræmi við gildi sín, þótt það þýði óhagræði að einhverju öðru leyti, jafnvel atvinnumissi og valdamissi. Þetta dæmi sýnir hvað Ögmundur mat hærra, valdastól sinn og ráðherralaun eða að standa við sannfæringu sína og bregðast þar með ekki eigin gildum né hagsmunum þjóðarheildarinnar. - Ekki fylgja upplýsingar um hvort eitthvað fleira hafi hangið á spýtunni.

Samkvæmt þessum fréttum ákvað Ögmundur að standa með sjálfum sér og sannfæringu sinni þrátt fyrir miklar freistingar og þrýsting til annars. Þegar upp var staðið ákvað Ögmundur að lifa í sannleika að þessu leyti. Til hamingju með það!

Ögmundur segir af sér

Boðar þetta dauðann yfir vírusunum?

.. og á sjálfstæðu vírusvarnafyrirtækjunum? Eða reynist þessi varnaraðgerð Microsoft götótt eins og Windows-inn sjálfur?

Skyldu þeir í Microsoft hafa fundið upp aðferð til að senda vírusana viðstöðulaust til baka til þeirra sem búa þá til og senda þá upphaflega af stað? Væri það ekki besta vörnin? Að fella sökudólgana á þeirra eigin bragði! - Æi, það er nú gott og hollt að velta fyrir sér skáldlega góðum málalokum.

Ókeypis öryggishugbúnaður frá Microsoft

Brown bendir á lausn Icesave-málsins fyrir Íslendinga

Haft er eftir Brown í ræðu hans á ársþingi flokks síns, "að sumir telji að almenningur þurfi að borga fyrir mistökin sem bankamenn gerðu." Brown segir síðan skoðun sína á því hvernig bregðast skuli við því, þannig: „... breskur almenningur á ekki að borga fyrir bankana. Nei, bankarnir eiga að borga breskum almenningi til baka,.." !

Er það ekki einmitt hliðstæða þessa sem gera ber á Íslandi?: Að íslenskur almenningur á ekki að greiða fyrir mistök manna í bankakerfinu! Á það hef ég bent í fyrri pistlum.

Þar voru íslensku einkabankarnir samt ekki einir að verki. Þeir nutu fulltingis og hjálpar erlendu bankanna sem lánuðu þeim fé til gjörninga sinna. Íslensku einkabankarnir hefðu ekki getað gert þennan óskunda gagnvart íslensku efnahagslífi með ábyrgðarlausu lántökum sínum og lánveitingum ef þeir hefðu verið einir að verki. Um það hef ég rætt í fyrri pistli um gerendur í bankahruninu.

Er ekki augljóst að hinir erlendu lánveitendur þeirra eru samsekir í þeim skaða sem bankarnir hafa valdið íslenskum almenningi? Þeir máttu vita hversu hæpin lánin voru þegar skuldsetning íslenska bankakerfisins var orðin margföld landsframleiðslan á Íslandi. Má ekki halda því fram að þeir hafi vitandi vits gert þetta af ásettu ráði? Á Ísland þá ekki skaðbótakröfu á erlendu bankana?! - Eða, hvers vegna héldu erlendu bankarnir áfram að lána þeim íslensku?

Þakkaði Brown fyrir að bjarga Icesave

Bakfæra þarf ofreiknaðar verðbætur m.v. vísitölu fyrir hrun

Hér er sagt að greiðslubyrði lána verði færð aftur fyrir hrun.
Það er ekki það sama og höfuðstóll lána. Þegar forsendubresturinn varð í upphafi 2008 og verðbætur snögghækkuðu langt umfram væntingar er lánin voru tekin á sínum tíma var höfuðstóll eftirstöðva lána hækkaður sem þeim ofreiknuðu verðbótum nam, án þess að lántakendur fengju nokkur viðbótarverðmæti afhent frá lánveitendum samhliða því. Þessum ofreiknuðu og ofteknu verðbótum þarf að skila aftur til lántakenda með því að bakfæra þær út af eftirstöðvum lánanna.

Auk þes er ósanngjarnt að lántakendur beri alla áhættu af verðþróun og lánveitendur enga. Í framtíðinni ættu þessir aðilar að skipta áhættunni jafnt á milli sín.

PS. Í þessu sambandi skiptir eignahlið ofreiknuðu verðbótanna máli. Ef höfuðstóll láns er lækkaður lækkar skuld lántakandans sem því nemur og eigið fé hans eykst samsvarandi í eigninni, en eign lánveitandans lækkar tilsvarandi á móti. Það verða bankar og lífeyrissjóðir óhressir með, því þá versnar afkoma þeirra sem því nemur. Þess vegna er þeim akkur í því að halda höfuðstól lánanna með fullum ofreiknuðum verðbótum eins lengi og mögulegt er í bókhaldi sínu, þó svo að greiðslubyrðin yrði lækkuð til samræmis við lægri vísitölu, eins og fréttin ber með sér, og geymdar verðbætur afskrifaðar fyrir rest í framtíðinni að lánstíma liðnum. "Den tid, den sorg", hugsa þeir sjálfsagt!

Greiðslubyrði aftur fyrir hrun

Áfram gogoyoko

gogoyoko er frábær hugmynd, sem markaðssetur sig undir slagorðinu "You are in control", "þú stjórnar".

Þar geta tónlistarmenn ókeypis komið tónlist sinni á framfæri á markaðssíðunni, hver í sinni netbúð, t.d. KrisJons, þar sem allir í heiminum, sem hafa aðgang að Internetinu, geta kynnt sér það sem í boði er og keypt af síðunni og hlaðið samstundis niður á eigin tölvu á mp3-formi. Hugsa sér! - alheimsbúð sem opin er allan sólarhringinn alla daga ársins, líka á frídögum! Þarna má nú finna tónlist allt frá óþekktum höfundum og tónlistarfólki upp í þekkt listafólk eins og Sigur Rós og Björk, að því er íslenska tónlist varðar. Þarna gefur að líta verk sem margir hafa aldrei séð né vitað um.

Almenningur getur skráð sig inn sem notanda ókeypis og "streymihlustað" á allar plötur og lög sem sett hafa verið inn á vefinn, hver með sinni tölvu. Hægt er að kaupa stök lög. Hver listamaður verðleggur sín lög og plötur; hann stjórnar! Söluvirði að frádregnum virðisaukaskatti gengur síðan nær óskert til listamannsins sjálfs, þ.e. 90% !!!, en 10% er haldið eftir af gogoyoko sem ver því til góðgerðarmála eins og hugmyndin var kynnt í upphafi. Frábær hugmynd!

Kynntu þér www.gogoyoko.com og veittu tónlist inn í líf þitt við vinnuna í tölvunni!

Sigurjón Sighvatsson slæst í hóp fyrirlesara

Ljósglætan í dag. Íslensk erfðagreining dæmi um góðan "kokteil" fyrir Ísland

Til hamingju með þessa hressilegu hækkun, Íslensk erfðagreining (ÍE). Þetta er skemmtileg upplyfting. Það eru góðar fréttir að einhverjir þarna úti skuli vera nógu framsýnir og hyggnir til að eygja þann mikla ávinning sem óhjákvæmilega hlýtur að koma í ljós í fyllingu tímans á sviði brautryðjendastarfsins á sviði erfðarannsókna sem ÍE stundar. Þar þarf líka að koma til þolinmæði af hálfu fjárfesta til að festa fé í þessu tímafreka þróunarstarfi.

Þessu máli svipar til þrotlausra tilrauna Thomas A. Edison er hann var að þróa ljósaperuna við nokkuð erfiðar aðstæður. Ef ég man rétt var hann hann búinn að gera um 3000 tilraunir áður en honum tókst að láta lifa á rafperu í nokkurn tíma. Það sem knúði Edison áfram var óbilandi fullvissan um að þetta væri hægt og að þetta væri framtíðin hvað lýsingu snerti, þ.e. að nýta rafmagn. Eins er með erfðarannsóknirnar og þá sem þær stunda og stjórna og leiða.
Hugsa sér það að hægt verði að "lagfæra" gölluð gen í frumum, sem valdið hafa t.d. krabbameinsmyndun í líkamsvefjum og líffærum, þannig að þau framleiði á ný heilbrigðar og eðlilegar frumur, eða með öðrum orðum að hægt verði að setja inn "rétt forrit" fyrir frumuframleiðslu líkamans á viðkomandi stað.
En, fyrst þarf óhemjumiklar rannsóknir og greiningar, bæði á lífsýnunum sjálfum og á sviði ótrúlega flókinna útreikninga við svokallaðar raðgreiningar á sýnunum og tölfræði þar að lútandi (sbr. kynningarbók um efnið: Introduction to bioinformatics, e. Attwood og Parry-Smith, Prentice Hall, 1999). Til þess þarf m.a. öflugan tækjabúnað og hugbúnaðarþróun. Þetta er heillandi starf sem snýst um lífið sjálft. Hvað er mikilvægara?

Hér er um að ræða verðmæta auðlind sem Íslendingar eiga í fórum sínum og sem hægt er að nýta þeim og öðrum til góðs, þ.e. lífsýnasafnið sem ÍE kom sér upp fyrir nokkrum árum í kjölfar sviptinga og venjulegra úrtöluradda í þjóðfélaginu sem ekki skildu eða vildu ekki skilja um hvað málið snýst hvað nýtingu gagnanna varðar. Þessi gögn verða samt bara gögn og ekkert meir og engum til gagns ef þau eru ekki rannsökuð og leitast við að greina þær undursamlegu upplýsingar sem í þeim felast. Til þess þarf tíma, þekkingu, þrotlausa þekkingarleit og ályktunarhæfni (og auga fyrir mynstri!) og margt fleira sem hæft starfsfólk býr yfir, auk hins afar kostnaðarsama tækjabúnaðar og aðstöðu og góðs skipulags. Ekki síst þarf úthald og þrek og þol allra hlutaðeigandi aðila, bæði hjá starfsfólki og fjárfestum. Þessu hafa skammsýnir fjárfestar og fjármálaráðgjafar ekki gert sér grein fyrir í upphafi ef þeir hafa haldið að þeir gætu innbyrt skjótfenginn hagnað á fyrsta ári. Þeir hafa ekki leitt hugann nægilega vel að eðli þessarar starfsemi og gert sér óraunhæfar væntingar um tímasetningu uppskerunnar.

Það er þrekvirki að hafa komið þessu stóra fyrirtæki á laggirnar á Íslandi á sínum tíma og draga að allan þann fjölda hæfs starfsfólks, svo sem sæg vísndamanna á heimsmælikvarða, eins og raunin varð á þegar í upphafi, enda var sárt að horfa upp á er fyrirtækið neyddist til að sjá á eftir mörgum starfsmönnum sínum sökum niðurskurðar í starfseminni í miðjum klíðum fyrir nokkrum árum. Enn meira þrekvirki er að viðhalda þeirri þrautseigju sem þarf til að halda starfinu áfram og leiða fyrirtækið á þróunarbraut sinni þótt á móti blási, köldu á tíðum.

ÍE er dæmi um verðmætan og nýstárlegan fyrirtækjarekstur í landinu sem dregið hefur að erlent fjármagn fjárfesta til að vinna verðmæti úr innlendri auðlind, sem lá dulin og ónýtt fyrir, án þess að henni yrði fargað í leiðinni né umhverfisspjöll unnin eða umhverfið mengað. Þetta er uppskrift að góðum "kokteil" fyrir fjárfreka starfsemi á Íslandi. Við þurfum fleiri svona kokteila hér á landi núna. Þá geta Íslendingar fyrr en seinna haldið veislu á ný með góðri samvisku og jafnvel farið á konsert í nýja tónlistarhúsinu ásamt útlenda ferðafólkinu. Vonandi verða einhverjir nýútskrifaðir kandidatar úr íslenskum háskólum þar á meðal.

Bréf deCODE hækkuðu um 14%

Ígildi niðurskriftar skulda og viðbrögð við þeim sem taka stöðu gegn krónunni

Hér koma fram margir athyglisverðir punktar í viðtalinu við Baldur. Þar virðist fara maður sem þorir að beita skynsemi sinni í stað þess að einblína um of á kenningar og kreddur og sérhagsmuni. Mættu fleiri hafa gert það í aðdraganda hrunsins hérlendis og í stöðunni núna. Stekasta aflið við rök hans er reynslan sem hann býr að frá hliðstæðum aðstæðum.
Hann bendir á það mat sitt að gengið á krónunni sé um 30% of veikt miðað við langtíma jafnvægisraungengi hennar og staða erlendra skulda þar með tilsvarandi of há. Vinna þurfi markvisst að því að leiðrétta þetta misgengi.
Menn skiptast eflaust í hópa um skoðun hans á nauðsynlegum þætti ESB og tengdra stofnana við endurreisn á efnahag Íslands í þessu sambandi og fjölyrði ég ekki um það hér.

Tvennu hjó ég hins vegar sérstaklega eftir í ráðgjöf hans:

Í fyrsta lagi nauðsyn þess að endurstilla greiðslubyrði lántakenda aftur til vors 2008. Þar erum við komin að mikilvægu máli sem mikið hefur verið í umræðunni um skuldabyrði lántakenda, en ég hef í öðrum pistlum rætt um sjónarmið réttlætis gagnvart lántakendum og lánveitendum í því sambandi og hvernig vinda má ofan af óréttlætinu.
Baldur nefndi að vísu ekki niðurskrift höfuðstóls aftur til þess tíma, heldur viðmið afborgana, þar sem eftir honum er haft að "Skammtímavanda lántakenda mætti minnka með því að miða afborganir við gengi og vísitölu vorið 2008 (teygjulán)".
Með því móti yrði þó komist hjá því að fólk og fyrirtæki séu, meðan á gengisstyrkingarferlinu stendur, að greiða af lánum í samræmi við hina glæpsamlegu og háu hrun-neysluvísitölu sem notuð var hikstalaust til að hækka höfuðstól lána að ósekju við brostnar forsendur fyrir og eftir bankahrunið 2008. Má segja að ef tækist að leiðrétta gengi krónunnar um t.d. umrædd 30% þá jafngildir það jú niðurskrift a.m.k. erlendra lána sem því nemur. Það munar um minna.
Hitt er annað, að það er hins vegar einmitt gengisfall krónunnar sem er einn mikilvægast þátturinn í því að vinda ofan af viðskiptahalla Íslands gagnvart útlöndum sem nauðsynlegt er út af fyrir sig að fari fram, þ.e. að minnka hvata til innflutnings með því að gera hann dýrari og efla hvata til útflutnings með því að hækka verð hans í íslenskum krónum.

Í öðru lagi bendir Baldur á að styrkja þurfi gjaldeyrishöftin svo um munar í bili, "m.a. með skiptiskyldu á erlendum gjaldeyri vegna útflutnings yfir í íslenskar krónur á innlendum gjaldeyrismarkaði, til að styrkja krónuna sem allra fyrst".
Ekki er furða að Baldur skuli hnjóta um þetta atriði og má það heita með ólíkindum að útflytjendum skuli líðast enn í núverandi ástandi að liggja með erlendan gjaldeyri án þess að skipta honum umsvifalaust yfir í krónur. Ástæðan er væntanlega einfaldlega sú að þeir óttast og reikna með að gengi krónunnar muni veikjast enn meir á næstunni og því sé betra að bíða með að skipta gjaldeyrinum í krónur. Með þessu eru þeir hins vegar að taka stöðu gegn krónunni og öllum lántakendum og íslensku efnahagslífi, sérstaklega þeim sem skulda verðtryggð lán og lán í erlendri mynt.
Þetta sama voru og eru hinir fífldjörfu útrásarvíkingar ásakaðir um og gagnrýndir fyrir að hafa gert vegna sérhagsmuna sinna í aðdraganda hrunsins.
Lítum okkur nær! Hér þarf að endurreisa heila þjóð efnahagslega og það má ekki stranda á sérhagsmunum tiltekinna hópa.

Erlendar skuldir 30% of háar

Vantaði mikilvægt atriði og heilbrigða skynsemi í álagspróf FME á bönkunum?

Svo virðist vera að álagspróf Fjármálaeftirlitsins (FME) á bönkunum hafi verið meingölluð ef marka má afhjúpandi frásögn Fréttablaðsins um viðtal við fyrrverandi forstjóra FME, Jónas Fr. Jónsson.
Skýrt er frá því sem haft er eftir honum í grein blaðsins í gær, þ. 19.9.2009 bls. 8, “AGS taldi álagspróf eftirlitsins strangt”, að bankar og fjármálastofnanir hafi staðist vel álagspróf FME gagnvart “áhrifum tiltekinna áfalla” á eignfjárstöðu bankanna sem könnuð voru í prófunum. Hið síðasta hafi verið framkvæmt stuttu fyrir hrun bankanna og hafi verið samkvæmt opinberum reglum þar um.
Hins vegar hafi lausafjárstaðan ekki verið athuguð þar á meðal!!! Það var einmitt skortur á lausafé, eða “frost á lausafjármörkuðunum”, sem setti bankana í þrot í október 2008! Haft er eftir forstjóranum fyrrverandi að álagsprófin hafi ekki verið “heilbrigðisvottorð fyrir bankana” og að í ljósi reynslunnar séu nú “fjármálayfirvöld og bankar um allan heim að endurskoða regluverk sitt, meðal annars með tilliti til þessa”.

Svo mikið er víst að ekki voru umrædd álagspróf til marks um "heilbrigði" íslensku einkabankanna. Það er með ólíkindum að það atriði sem einna mestu máli skiptir við daglegan rekstur banka, lausafjárstaðan og frágengin fjármögnun fram í tímann, skuli ekki vera með í svona prófi og hreinlega afgerandi. Það ætti að vera augljóst og sjálfsagt! Hafi það ekki verið í almennum reglum í svona álagsprófum hefði skynsemin átt að segja mönnum að kanna og ganga úr skugga um þau atriði, jafnvel fyrst og fremst! Brást hún? Jafnvel hjá virðulegum fjármálastofnunum erlendis?! Eiga lesendur Fréttablaðsins að trúa því?

Treystu menn í blindri trú og von á lánsloforð erlendra banka, án tillits til þess að þeir gætu lokað fyrir lánalínur nánast fyrirvaralaust? Hvaða úrræði voru íslensku einkabankarnir taldir hafa til að hlaupa upp á ef erlendar lánalínur lokuðust fyrirvaralítið? Hvers vegna brást FME ekki við þegar útlán íslensku einkabankanna voru komin upp fyrir upphæð t.d. eins til tveggja ára landsframleiðsu Íslands? Hvaða öryggisnet áttu íslensku bankarnir og íslenskt efnahagslíf þá?
Léku stjórnir íslensku einkabankanna og eftirlitsstofnanir raunverulega fjárhættuspil með fé almennings og skattborgara á Íslandi og þar með efnahagslíf og velferð þjóðarinnar?

Trompið í samningsstöðunni sem ber að nýta á forsendum Íslendinga

Nóbelsverðlaunahafinn Stiglitz er sammála; af augljósum ástæðum! Þetta er í samræmi við það sem ég hef verið að klifa á í pistlum mínum, og margir aðrir. Við þurfum að passa afar vel upp á að auðllindirnar séu nýttar á réttum forsendum, þ.e. á forsendum íslensku þjóðarinnar og þjóðarhagsmuna. Þetta ræddi ég í pistli í sambandi við það að ég tel samningsstöðu Íslands í viðskiptum við útlönd sterka þegar horft er til framtíðar, en ekki veika eins og reynt er að telja ríkisstjórn og almenningi trú um af ýmsum aðilum; sérstaklega erlendum, en því miður líka íslenskum. Í pistlinum bendi ég á grundvallaratriði hvernig ná má þessu markmiði.

Það er einnig athyglisvert að Stiglitz skuli taka undir þá skoðun að hægt sé að byggja upp efnahagskerfið á Íslandi án stórlána frá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum. Sú skoðun hefur einnig verið viðruð hér og af mörgum öðrum sömuleiðis. Ég man ekki betur en að meira að segja Steingrímur J. Sigfússon, núverandi fjármálaráðherra, hafi verið á þeirri skoðun s.l. haust, þá reyndar í stjórnarandstöðu. Þá vildi hann gera sjóðsmenn afturreka með sín köldu ráð.

Mistök að nýta ekki auðlindirnar