Málefnastaða Íslands

.. í Icesavemálinu er sterkari en margir Íslendingar halda, ekki síst í ríkisstjórn Íslands. Þetta er órækt merki þess að Bretar vilja ekki standa fyrir slæmu máli sínu í réttarsal berskjaldaðir með kúgandi athæfi sitt gagnvart Íslandi í málinu frammi fyrir heiminum.

Athugasemd Sigmundar framsóknarmanns í fréttunum í gær hefur e.t.v. skotið þeim skelk í bringu til viðbótar við klúðrið á fundinum í gær þar sem íslenska sendinefndin ásamt öðrum  "gengu af fundi" snubbóttum. Þar hafa Bretar e.t.v. gert sér grein fyrir því að Íslendingum væri nokkur alvara í því núna að minnka undirlægjuhátt sinn og þrælsótta, jafnvel láta varanlega af honum í þessu máli.

Betur ef svo væri, enda löngu tímabært.

Leynifundur um Icesave

Sibert segir ekki allan sannleikann

Erlendar skuldir eru greiddar með gjaldeyri sem aflað er með útflutningi landsmanna. Þess vegna skiptir hlutfall skulda af útflutningstekjum meira máli en hlutfall af upphæð landsframleiðslu.

Útflutningstekjur Íslendinga eru miklu lægri en upphæð landsframleiðslu, eðli málsins samkvæmt. Þess vegna er hlutfall tiltekinnar upphæðar "Icesave-skuldar" af útflutningstekjum miklu hærra en þessi 14% sem fram kemur í fréttinni. Sá klafi er óárennilegur að standa undir ásamt öðru sem nýta þarf útflutningstekjur landsins til. Það yrði harla lítið eftir til nauðsynlegra aðfanga á vörum og þjónustu til landsins ef taka þarf drjúgan hluta teknanna til greiðslu á "Icesave-skuld" sem í þokkabót er ekki réttmætt að lendi á Íslandi að greiða. (Hroðvirknisleg fréttamennska mbl afhjúpar sig við það að ekki er getið upphæðar "Icesave-skuldar" sem Anne Sibert miðar við í sínu dæmi þar sem hún fær út 14% sem hlutfall af landsframleiðslu. Sú tala kemur reyndar ekki beint fram í greininni á VoxEU, sem er greinarhöfundi ekki fagur vitnisburður, en fréttamaður hefði þá átt að grennslast nánar fyrir um það hjá höfundinum).

Ég fagna upplýstri umræðu, en Sibert ver framtak sitt með þeim rökum. Hins vegar er ekki heppilegt að koma fram með yfirlýsingar sem setja mikilvæga þætti máls ekki í sanngjarnt samhengi. Slíkt er ekki allur sannleikurinn og getur villt um fyrir þeim sem grípa slíkt á lofti hrátt. Í þessu tilfelli getur slík yfirsjón skaðað málstað Íslendinga í hugum erlendra aðila og almennings þar. 
Sibert tekur ekki fram í grein sinni í VoxEU hvert hlutfall "Icesave-skuldar" yrði af útflutningstekjum og er það til þess fallið að gefa ranga mynd af hversu íþyngjandi fyrir íslenskan efnahag sú byrði yrði, sbr. greinin öll sem útdráttur er birtur af nánast á forsíðu vefritsins).
Í dæmi sínu í greininni sundurliðar Sibert útreikninga sína ekki nægilega vel. Hún gefur sér þá forsendu að 75%-90% endurheimtist af eignum gamla Landsbankans sem gengju til greiðslu á "Icesave-skuldinni" þannig að "aðeins" um 630þús kr (3.600 evrur) með 5,55% vöxtum að núvirði lendi á hverjum íbúa Íslands, þ.e. rúmlega 200 milljarðar kr alls samkvæmt því. Ef Sibert hefði gefið sér lægra endurheimtuhlutfall á Landsbankaeignunum hefði hún fengið út tilsvarandi þyngri byrði á hvern íbúa. Hún færir ekki rök fyrir því hvort og þá hvers vegna 75%-90% endurheimtuhlutfall geti talist líkleg niðurstaða. Í því sambandi vísar hún aðeins í "recent estimates"! Hvaða mat? Erlendir lesendur virðast einfaldlega eiga að taka þessar tölur góðar og gildar umyrðalaust!

Sibert rekur hins vegar, reyndar afar stuttlega, að ágreiningur ríki meðal ESB-landa um regluverkið kringum tilskipun 94/19/EC og hverjum beri að borga innistæðueigendum í tilfelli bankakerfishruns eins og þess er varð á Íslandi. Hún dregur síðan fram þá staðhæfingu að "Iceland has expressed a willingness to repay if the terms are reasonable" og bendir í því sambandi á orð forsætisráðherrans þar um. Hún sleppir hér að minnast á óvilja þjóðarinnar til þess arna og að 60.000 Íslendingar hafi í undirskriftasöfnun hvatt forsetann til að hafna lögum sem þingið samþykkti naumlega um ríkisábyrgð á "Icesave-skuldinni".

Það, að Sibert skuli undrast hörð viðbrögð við grein sinni, sýnir að hún gerir sér ekki grein fyrir þessari hlið málsins í þeirri stöðu sem það stendur í núna. Eða, að hún riti og birti greinar erlendis um þessi málefni Íslands þrátt fyrir það. Þá er ekki von á góðu, þ.e. fyrir Ísland. (Anne Sibert er prófessor við háskóla í London, en situr í peningastefnunefnd Seðlabanka Íslands sem fulltrúi Samfylkingarinnar).

Sibert undrast hörð viðbrögð Sigmundar

Ekki frekari töf á útgáfu skýrslunnar!

Þrátt fyrir, að sögn nefndarmanna, hrikalegt innihald skýrslunnar þá verða þeir að blása í sig kjark til að koma skýrslunni fyrir sjónir almennings án frekari tafa. Það er löngu tímabært að lokið verði við hana til útgáfu.
Þjóðin getur ekki á heilli sér tekið fyrr en sannleikurinn um bankahrunið og aðdraganda þess hefur komið fram, undanbragðalaust. Skýrslan er vonandi þannig úr garði gerð að sæmilega auðvelt verði fyrir almenning að átta sig á málsatvikum.

Það segir sig eiginlega sjálft að nefndin getur varla svarað í fyrstu umferð, þ.e. í skýrslunni, öllum flötum allra mála. Spurningar munu vakna sem krefjast frekari útskýringa af hálfu nefndarinnar á grundvelli þeirra gagna sem hún hefur haft undir höndum. Þess vegna verður að láta slag standa og birta skýrsluna þó svo að nefndarmenn haldi e.t.v að ekki hafi verið fyrir öllu séð í eitt skipti fyrir öll. Einhverjir lausir endar hljóta að koma í ljós eðli málsins samkvæmt.

Þegar fleiri en nefndarmenn sjá skýrsluna mun það einungis flýta fyrir því að beina athygli að og draga fram atriði sem þýðingu hafa. Betur sjá augu en auga!
Almenningur mun því hjálpa til við að draga fram sannleikann með þeim hætti.

Sem sagt: Ekki frekari töf á útgáfu skýrslunnar!
Afar brýnt er að birta skýrsluna fyrr en seinna, Þjóðarinnar vegna!

Andmælafrestur framlengdur

Þegja um rök Lipietz gegn nýlenduveldunum

Það er athyglivert að úr því að hollensk (og líkast til einnig bresk) stjórnvöld eru svona vel upplýst um umræðuna um Icesave-málið í fjölmiðlum á Íslandi að þau skuli ekki víkja einu orði að grein Alain Lipietz í Morgunblaðinu í dag, 12.2.2010, s. 19, "Íslendingar skulda ekkert". Þar heldur Lipietz fram ítrekað því rökstudda mati sínu að íslenska ríkinu beri ekki að yfirtaka skuldbindingar einkabankanna. Ennfremur að bresk og hollenstk stjórnvöld séu að kúga smáþjóðina Ísland með órétti.

Skyldi þess þögn bresku og hollensku kúgaranna vera vegna þess að þeir vita að rök Lipietz eru sannleikanum samkvæmt? 
Vita þeir ekki fullvel að ekki er hægt að mæla þeim í mót þótt íslenskir ráðamenn hafi snúið út úr þeim og virðast ekki geta lesið Tilskipun ESB 94/19 hvorki upp á eigin spýtur né með aðstoð hlutdrægra lögspekinga?

Aftur á móti má svo enn og aftur spyrja hvað leikmennirnir í íslensku ríkisstjórninni halda að þeir viti betur en sérfræðingurinn Lipietzt um viðkomandi regluverk ESB, úr því að þeir hafa ólmir viljað láta undan kúgunum gömlu nýlenduveldanna í þessu máli. Þetta er óskiljanleg þrjóska, enda virðist ríkisstjórnin leitast við að starfa undir huliðshjálmi ógegnsæis.

Áform um Icesave í Frakklandi

"Alþjóðleg Samtök RaforkuFramleiðenda" ala OPEC

Það er löngu kominn tími til að þjóðir sem framleiða og selja raforku í stórum stíl til orkufreks iðnaðar stofni með sér alþjóðleg samtök til að leitast við með því að koma í veg fyrir óréttlát og stórskaðleg undirboð á raforkuverði milli landa og það arðrán á eigendum viðkomandi orkulinda, þ.e. viðkomandi þjóða, sem af undirboðunum hlýst.

Ísland ætti vel heima í slíkum samtökum.

Með öðrum orðum væri markmið slíkra samtaka að hafa stjórn á "heimsverði" raforku sem í boði er til alþjóðlegra stórfyrirtækja sem reisa vilja orkufrek fyrirtæki eins og álver og hverskyns málmbræðslur. Einnig vegna útflutnings á hreinni raforku um rafstrengi.

Þetta væru hliðstæð samtök og OPEC (Organization of the Petroleum Exporting Countries), Samtök olíuútflutningslanda, sbr. lýsing á hlutverki þeirra:

"OPEC's mission is to coordinate and unify the petroleum policies of Member Countries and ensure the stabilization of oil markets in order to secure an efficient, economic and regular supply of petroleum to consumers, a steady income to producers and a fair return on capital to those investing in the petroleum industry." (Heimild vefsíðan http://www.opec.org/home/ ).

Það er vægast sagt afar svekkjandi fyrir almenning á Íslandi og í öðrum löndum raforkuútflytjenda að verða af ómældum tekjum vegna of lágs raforkuverðs til orkufreks iðnaðar alþjóðafyrirtækja sökum hræðslu við undirboð annarra landa á því sviði.
Með hækkandi verði á olíu í framtíðinni, eins og er til umræðu í skýrslu Bransons og félaga, verður þetta meira aðkallandi og um leið á sinn hátt auðveldara þar sem þrýstingur í eftirspurn eftir öðrum orkugjöfum vex. Það rímar við grein mína um Lífslindir og lífsstíl.

Eins og er og verið hefur hafa alþjóðleg fyrirtæki í orkufrekum iðnaði verið í stöðu til að etja orkuseljendum upp á móti hverjum öðrum með því að hóta því að staðsetja nýjar iðnaðarstarfsstöðvar "annars staðar".
Neyðarbrauð landanna eins og Íslands hefur verið að selja raforku sína á miklu lægra verði en ella væri og veita umfangsmiklar skattalegar ívilnanir í kaupbæti.
Þar að auki er hinum alþjóðlegu fyrirtækjum auðveldur leikur að haga kostnaði og "hagnaði" á hverjum stað eftir eigin hentisemi þannig að hagnaður og þar með skattastofn fyrirtækis þess í framleiðslulandinu verði minni en vera ber og hagnaðurinn síðan tekinn út í svokölluðum "skattaparadísum".
Þar með verður framleiðslulandið, eins og Ísland, af gríðarlega miklum tekjum.
Og, yfirvöld horfa "hjálparvana" og aðgerðalaus á.

Í bók Evu Joly Hversdagshetjur, sem út kom fyrir jólin 2009, eru margar frásagnir um hvernig alþjóðafyrirtæki nýta sér skattaparadísir til að skjóta hagnaði sínum undan "óþarfa" skattlagningu. Sem dæmi má nefna frásögn John Christiansen frá Jersey (s. 12-28) um hlutverk skattaparadísanna á Jersey og Guernsey í fjármagnsflutningum alþjóðlegra fyrirtækja. Það er lestur sem "fær hárin til að rísa".

Vara við olíuskorti fyrir 2015

Boycott og fjögurhundruðþúsundkallar

Erlendir lánardrottnar sem urðu eigendur Arion banka átta sig ef til vill ekki á því að Íslendingar hafa styrk og burði til að "boycotta" þau fyrirtæki sem þeim hugnast ekki þannig að það geri út af við þau.

Þessu ættu þeir nú þegar átta sig á, sem og íslenskir eigendur bankanna, er þeir ráðstafa fyrirtækjum sem þeir sitja uppi með eftir bankahrunið svo að ekki fari enn verr fyrir þeim.

Ef fyrirtækjum er ráðstafað til "hruns"-eigenda sem líklegir eru til að fá þungar "ákúrur" í væntanlegri skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis, og eins og nú virðist vera að koma í ljós, og þannig að almenningi yrði gróflega misboðið þá mun almenningur sé hann samkvæmur sjálfum sér sniðganga viðkomandi fyrirtæki meðan einhver annar valkostur býðst á landinu á viðkomandi vöru- og þjónustusviði. Þar með talið þann banka sem á þátt í slíku. Einn fjögurhundruðþúsundkall og tugþúsundir til viðbótar gera stóra innlánsupphæð þegar saman safnast!

Þá munu og rökréttar raddir m.a. raunverulegs samvinnurekstrar almennings fá byr undir báða vængi, eins og heyra má reyndar nú þegar. Hliðstætt hefur gerst áður í verslunarsögu Íslands. Mun þá einhver segja: "Fátt er svo með öllu illt að ekki boði nokkuð gott!"

Ákvörðun Arion banka misbýður samfélaginu

Yfirsást mikilvægasta atriðið? Lausafjárstaðan!

Þetta virðist hafa verið einhvers konar bankavírus sem hefur grasserað, og sem lýsti sér í blindu gagnvart mikilvægasta atriði í rekstri banka, lausafjárstöðu þeirra;
Ekki bara í fjármálaeftirlitinu á Íslandi, heldur líka því hollenska og þá líka því breska, þó breski prófessorinn Robert Wade nefni það ekki af tillitssemi við landa sína. Það skín þó í gegnum kurteislegt rósamál hans og lætur hann öðrum um að draga þá ályktun.

Vanræksla hollenska seðlabankans

Hvað um skynsemina í fjármálaeftirlitinu?

Það eru skrýtin og vesældarleg "rök" fyrrverandi forstjóra Fjármálaeftirlits Íslands (FME) að embættismenn þess hafi árið 2008 svarað erlendum kollegum sínum með beinum tilvitnunum í framlögð gögn frá íslensku einkabönkunum, þeim sem FME átti að fylgjast með. FME hafi sem sé verið í góðri trú um réttmæti upplýsinganna.
Maður skyldi halda að slíkt eftirlit felist í og sé gert á forsendum eftirlitsstofnunarinnar en ekki þeirra sem hafa á eftirlit með, bönkunum í þessu tilfelli!

Það er út af fyrir sig grafalvarlegt mál ef löggiltir endurskoðendur hafa skrifað upp á hriplekt plagg sem kallað var árshlutauppgjör bankanna, að ekki skuli hafa verið hægt að treysta því, eða ekki hugað nægilega vel að forsendum þess.
Annað er ef FME hefur látið nægja að fara yfir gögn annarra aðila og bankanna sjálfra um stöðu þeirra, en ekki gert nægilegar kannanir sjálft á vettvangi. 
FME hlýtur að þurfa að sannreyna hlutina, a.m.k. taka skynsamar stykkprufur á útreikningum og forsendum varðandi lykilatriði í stöðu bankanna til að geta birt umsagnir við t.d. erlend fjármálayfirvöld eins og hið hollenska um stöðu þeirra.

Fyrrverandi forstjóri FME, Jónas Fr. Jónsson, benti á í grein í Morgunblaðinu þ. 19.9.2009 bls. 8, “AGS taldi álagspróf eftirlitsins strangt”, að bankar og fjármálastofnanir hafi staðist vel álagspróf FME gagnvart “áhrifum tiltekinna áfalla” á eignfjárstöðu bankanna sem könnuð voru í prófunum. Hið síðasta hafi verið framkvæmt stuttu fyrir hrun bankanna og hafi verið samkvæmt opinberum reglum þar um. Hins vegar hafi lausafjárstaðan ekki verið athuguð þar á meðal !
Þetta er aldeilis furðuleg yfirlýsing og ritaði ég nánar um það í pistli mínum hér á blogginu.
Svo virðist sem heilbrigð skynsemi hafi ekki alveg ráðið för um það hvaða atriði voru athuguð. Hafi FME og yfirvald þess, viðskiptaráðuneytið/viðskiptaráðherra, haldið sig stíft við slíkar götóttar reglur athugasemdalaust, þá var ekki von á góðu.

Stjórnvöld lugu ekki

Hagfræðingar á hálu svelli Icesave

Hverjir eru grundvallarhagsmunir Íslands?
Hverjar eru afleiðingar samþykktar eða synjunar á Icesave-lögunum?

Tómas Ingi Olrich fyrrv. sendiherra og ráðherra skrifar athygliverða grein í Morgunblaðinu í dag 3.2.2010 undir yfirskriftinni “Hagfræðingur á hálu svelli”.
Þar er hann að svara grein Friðriks Más Baldurssonar hagfræðiprófessors við Háskólann í Reykjvík frá 2.2.2010 í Morgunblaðinu er ber yfirskriftina “Icesave: Mat á afleiðingum samþykktar og synjunar”.

Tómas bendir á það sem hann kallar veikleikana í úttekt Friðriks um mat á afleiðingum samþykktar eða synjunar á Icesave-lögunum. Þeir felist í óvissunni um þær forsendur sem Friðrik byggi útreikninga sína og mat sitt á. Í niðurstöðu sinni segir Tómas m.a.:
“Svo virðist sem prófessor Friðrik Már geri ráð fyrir að ef Íslendingar hafni lögunum um Icesave, setjist þeir með hendur í skauti sér og bíði. Það verði sem sagt ekkert aðhafst og menn bíði þess sem dæmdir að lenda í vandræðum.”

Þetta er lóðið! Auðvitað verður það ekki svo að þjóðin hætti að vinna að verðmætasköpun, vegna þess að ríkisstjórn landsins, hver sen hún verður, mun ekki lýðast til áframhaldandi lengdar að vinna ekki að uppbyggingu á efnahagslífi Íslands í sátt við þegna landsins.

Annað atriði vil ég ennfremur benda á, sem ekki kemur fram í ofangreindum greinum.
Friðrik Már bendir réttilega á ýmis atriði sem huga þarf að varðandi hugsanlegar afleiðingar af mismunandi ákvörðunum um málið.
Hins vegar snýst megin vandinn um að meta haldbærni forsendnanna sem reiknað er út frá.
Friðrik virðist ganga út frá því sem gefnu að trúverðugleiki Íslands og efnahagslífs þess muni standast og batna í augum erlendra lánardrottna verði Icesave-lögin samþykkt og að  hið gagnstæða muni gerast ella.
Þetta er afar hæpin forsenda í sjálfu sér sem hvílir að miklu leyti á tilfinningalegum rökum.

Erlendir lánardrottnar og hugsanlegir erlendir fjárfestar á Íslandi munu ekki taka ákvarðanir út frá samúð með Íslendingum eða á grundvelli tilfinningalegra atriða, heldur út frá köldu mati og áliti sínu á innviðum íslenska efnahagskerfisins, framleiðslukerfinu og tengdum þáttum og möguleikum þess og getu til að skapa verðmæti, þar með talið arð af viðkomandi fjárfestingum.

Grundvallarforsenda fyrir umsnúningi á högum Íslands hvílir því á framleiðslukerfi landsins og forsendum þess og væntri framtíð. Það verður undir öllum kringumstæðum að styrkja með ráðum og dáð, hvað svo sem verður ákveðið í Icesave-málinu.
Ef framleiðslukerfið koðnar niður, þá er voðinn vís með meiri líkum en ef Icesave-lögunum yrði hafnað.

Stjórnvöld ættu því að beina mestum kröftum sínum að uppbyggingu framleiðslukerfis landsins og innviðum efnahagslífsins og vinna í samræmi við heilbrigðan þjóðarvilja í stað þess að slást við þjóðina og halda til streitu rökum í Icesave-málinu sem hugnast bresku og hollensku ríkisstjórnunum og svokölluðu “alþjóðasamfélagi”, að því er virðist af hræðslu einni saman eða dómgreindarleysi og aðgerðarleysi varðandi það að koma málinu í annan umræðufarveg á forsendum Íslands.
Fleiri öflugar þjóðir tilheyra alþjóðasamfélaginu fyrir utan ESB-þjóðirnar, sem farsælt má telja að yrði fyrir Ísland að efla viðskipti sín við frá því sem nú er, á mörgum sviðum og á forsendum Íslands.

Gegn hagsmunum Íslands

Hvaða "alþjóðlegu skuldbindingar"?

Hvað skyldi varaformaður Samfylkingarinnar hafa átt við þegar hann lofaði (erlendum) áheyrendum sínum fyrir hönd allra Íslendinga að þeir myndu standa við "alþjóðlegar skuldbindingar" sínar?

Hvað felst í þeim að mati varaformannsins?
Um það deila menn, bæði Íslendingar og útlendingar, fræðimenn og leikir, en valdhafar hafa forðast sannleikskjarnann í málinu. Þeir eru fastir í því að halda á lofti hótunum breskra og hollenskra stjórnvalda í stað þess að  benda á og ræða þær forsendur sem tala fyrir máli Íslands.

Á það er bent að íslensk stjórnvöld hafi staðið við hlutverk sitt skv. tilskipun 94/19/EB með því að sjá til þess að innistæðutryggingasjóður var stofnaður á Íslandi á sínum tíma.
Þetta hafa margir íslenskir sérfræðingar, lögfræðingar og hagfræðingar, bent á auk fjölda annarra hugsandi og læsra manna.

Þar að auki heldur Alain Lipietz, fjármálasérfræðingur og höfundur tilskipunar ESB um bankamál, því fram að samkvæmt þessari sömu tilskipun sé Íslandi ekki heimilt að veita ríkisábyrgð; ábyrgðin á rekstri útibúa Landsbankans í Bretlandi og Hollandi hafi þvert á móti verið á ábyrgð gistiríkjanna! Samanber fréttaviðtal í Sjónvarpinu/rúv 11.jan.2010.
Fleiri málsmetandi erlendir aðilar hafa tjáð sig í þessa veru undanfarið.

Þess vegna spyr maður sig:
Um hvað er varaformaður Samfylkingarinnar og fleiri slíkir "málsvarar" Íslands að tala á erlendum vettvangi um "alþjóðlegar skuldbindingar Íslands"? !!!

Icesave stöðvi ekki áætlun AGS