Icesave-reiknirinn - Hvernig greiðum við?

Ég fagna framtaki mbl.is við gerð Icesave-reiknisins til að meta upphæð skuldbindingar Íslendinga. Þetta spannar þó auðvitað ekki allt dæmið og það sem hangir á spýtunni, heldur aðeins örfá atriði.

Nú auglýsi ég eftir framhaldinu og viðbótar Icesave-reikni: Greiningu afleiðinga þess hvernig farið yrði að því að greiða þær upphæðir sem mat á skuldbindingunum leiðir til. Þar værum við komin inn á kafla sem almenningur skilur og skynjar á eigin skinni.
Í Icesave-reikninum fyrir "Hvernig greiðum við?" (eða "Svona greiðum við!") væri til dæmis gott að gefa okkur notendum og almenningi möguleika á að greina afleiðingar mismunandi forsendna um t.d. þróun fólksfjölda (þ.á.m. vinnandi fólks), hagvöxt (sundurliðað eftir atvinnugreinum), landsframleiðslu (þ.á.m. fjölgun atvinnutækifæra), launakjör, viðskiptakjör (þróun á verðhlutfalli milli útflutnings- og innflutningsvara), vaxtastig, gengisþróun, niðurskurð/(eða aukningu!) á tilteknum sviðum í heilbrigðiskerfi og menntunarkerfi og tryggingakerfi og lífeyrissjóðsgreiðslum og skattlagningu (tiltekna skattstofna), svo nokkur atriði séu nefnd. (Hvað t.d. með greiðslubyrði heimilanna m.v. mismunandi forsendur um þróun á fasteignamarkaði? !!). Þetta þyrfti að setja fram á skiljanlegu máli fyrir almenning með hugtökum sem allir skilja í daglegri umræðu.

Á grunni þessara og annarra mikilvægra forsendna myndi síðan koma út á grunni reiknisins hverjar afleiðingarnar yrðu þá fyrir m.a. atvinnustig, skattabyrði, þróun ráðstöfunartekna og kaupmáttar heimila, svo fátt eitt sé nefnt. Þetta má útfæra og spinna við á ótal vegu.
Þannig mætti spyrja, á niðurstöðu fyrirliggjandi reiknis um að skuldbindingin yrði t.d. um 40 milljarðar á ári (fyrstu árin), hvort sú upphæð yrði greidd af þjóðinni með X mikilli aukningu á tilteknum skattaálögum, Y miklum niðurskurði í tilteknum útgjöldum hins opinbera (t.d. til heilbrigðiskerfis og menntakerfis - eða hvað?), tiltekinni framleiðsluaukningu í tilteknum atvinnugreinum og þar af leiddum skattagreiðslum til ríkisins, o.s.frv., sem hefði þá afleidd og tiltekin áhrif á greiðslubyrði og ráðstöfunartekjur fólks...

Reiknilíkan með greiningum á beinum forsendum og afleiðingum af ofangreindu tagi myndi segja fólki mikið við mat á valkostum sem fyrir liggja. Þetta yrði að sjálfögðu varla mjög fullkomið líkan fremur en fyrsti umræddi reiknirinn sem nú hefur verið boðið upp á fyrir mat á skuldbindingunum, en væntanlega gott innlegg fyrir almenning til að byggja pælingar sínar og umræðu á.

PS: Svona reiknilíkön eru nú þegar til staðar í einhverri mynd, skyldi ég ætla, í t.d. opinberum stofnunum eins og Seðlabanka Íslands, Fjármálaráðuneytinu og Hagfræðistofnun. Málið er að setja þau fram í búningi sem almenningur getur "handfjatlað" sjálfur að einhverju leyti.

Athugasemdir

[Haraldur Hansson, 6.8.2009 kl. 15:47]

Þetta yrði mjög flókið, en hugmyndin góð og það sem reiknilíkanið segði okkur væri sannleikurinn sem pólitíkusar þora ekki að tala um.

Nú þegar er búið að hækka gjöld í heilbrigðiskerfinu, hækka skatta og lækka niðurgreiðslu lyfja, svo dæmi séu nefnd. Þetta er bara byrjunin.

Útgangspunkturinn í IceSave (óbreyttum samningi) á að vera: Þetta er ekki hægt!

Mér er sama hvernig menn reyna að reikna sig framhjá raunveruleikanum, það er útilokað að íslensk þjóð geti staðið undir þessu. Algerlega útilokað.