Vinnustaðasamninga í stað hryðjuverkandi verkfalla

Óviðunandi ástand hefur skapast vegna stéttaverkfalla í tengslum við veruleikafirrta miðstýrða kröfugerð heildarsamtaka launþega. Er það eins og við var að búast. Afleiðingar verkfalla eru hliðstæðar afleiðingum hryðjuverka þar sem þriðji aðili er fórnarlamb deilna.
Hér liggja hráefni og afurðir innlendra framleiðslufyrirtækja undir skemmdum og sölusamningar til útlanda eru í hættu. Innan heilbrigðiskerfisins er velferð og jafnvel líf fólks í hættu.

Vinnustaðasamningar kæmu í veg fyrir svona vitfirringu. Þá gætu atvinnurekendur samið við starfsfólk sitt eftir efnum og ástæðum á hverjum stað og með hliðsjón af framboði og eftirspurn á öllum framleiðsluþáttum, bæði á hráefni, afurðum og starfsfólki.

Þetta á einnig við um opinbera starfsmenn.

Laun opinberra starfsmanna ættu að taka mið af launum og kjörum í einkageiranum, líkt og fyrirkomulag kjarasamninga er í Noregi og Danmörku, en ekki fara eftir möguleikum opinberra starfsmanna til gíslatöku. 

Einkageirinn og almenningur borgar laun opinberra starfsmanna. Launahækkanir hjá hinu opinbera kalla á hækkun skatta í einhverju formi sem launþegar og fyrirtæki í einkageiranum borga á endanum.
Fyrirtæki velta auknum kostnaði sínum að einhverju eða öllu leyti út í verðlagið, en allir íbúar landsins borga fyrir það. Þar að auki borga þeir sem skulda verðtryggð lán drjúgt þar til viðbótar vegna afleiddrar aukinnar verðbólgu.

Bregða verður böndum á vitfirringu víxlverkandi hækkun launa og verðlags eins og nú stefnir í. Íslendingar hafa fengið miklu meira en nóg af slíkum trakteiringum í marga áratugi - eða hvað?

500 tonn af kjúklingi

Veiðigjöld mismunandi eftir fiskiskipategundum

Litlir bátar hafa verið þjóðhagslega hagkvæmir með hæfilegum afla, samanborið við stór fiskiskip.

Þetta á bæði við um smábáta á strandveiðum og stærri báta, jafnvel upp að 110 Brl og í sumum tilvikum upp í 200 Brl háð landshluta og veiðisvæði. Þetta sýndu umfangsmiklir útreikningar mínir á hagkvæmustu samsetningu íslenska fiskiskiptaflotans með gögnum fyrir tilkomu aflakvótakerfisins. Þar var tekið tillit til mismunandi stærðarflokka báta/togara, aflasamsetningar mismunandi veiðarfæra, fisktegunda, veiðisvæða, löndunarsvæða og vertíða. Sömuleiðis mismunandi kostnaðaraðstæðna háð þessum breytum, bæði breytilegs rekstrarkostnaðar og fasts kostnaðar, sem og aflaverðs eftir löndunarsvæðum. Fiskvinnslan var alveg þar fyrir utan að öðru leyti.
Til þess arna þróaði ég viðeigandi reiknilíkan (bestunarlíkan) sem varð verulega stórt að umfangi með tilliti til ofangreinds breytileika og hliðarskilyrða. Enda tók það nokkrar klukkustundir í keyrslu á stórri móðurtölvu (mainframe) á þeim tíma.

Auðvelt er fyrir ríkisvaldið að haga upphæð veiðigjalda eftir samsetningu fiskiskipaflotans og útgerðartegund. Þannig er hægt að láta upphæð þeirra pr. aflakíló fara eftir stærðarflokki fiskiskipategunda, útgerðartegund og fisktegund.

Með þessum hætti er hægt að taka tillit til mismunandi aðstæðna í útgerð, þar undir jafnvel þjóðhagslegrar hagkvæmni, sem og  byggðasjónarmiða.

Hætta á fækkun smærri fyrirtækja

Fordómar eða túlkandi skoðun?

Á forsíðu Fréttablaðsins í dag, 14.5.2015 er viðtalsgrein við sr. Hildi Eir Bolladóttur með yfirskriftinni „Segir presta ekki hafa frelsi til fordóma“. Er viðtalið til komið vegna þess að „nokkrir prestar og kirkjuþing unga fólksins vilja að biskup beiti sér fyrir afnámi umdeildrar reglu sem heimilar prestum að neita samkynhneigðum pörum um giftingu“, en um þetta hefur biskup ekki tjáð sig ennþá.

Þar viðrar sr. Hildur þá skoðun sína að „þjónusta okkar prestanna við náungann getur ekki verið háð fordómum okkar. Það er ekki hægt að gefa prestum rými til að þjóna út frá fordómum sínum.“

Þarna finnst mér ítrekað koma fram misnotkun á orðinu „fordómar“.
Hliðstæð misnotkun á orðinu hefur reyndar einnig verið mjög áberandi í opinberri almennri orðræðu undanfarið ár um til dæmis innflytjendamál og framandi trúarbrögð og trúarmenningu og menningarhefðir í því sambandi; en það er önnur saga.

Með notkun sinni hér á orðinu „fordómar“ er sr. Hildur óbeint að ásaka presta um vanþekkingu á helgiritum kirkjunnar að því er varðar atriði um samkynhneigð. Þar hlýtur hún að hafa rangt fyrir sér.
Bæði hún sjálf og aðrir prestar og guðfræðimenntaðir einstaklingar (og fleiri) vita væntanlega vel hvað fram kemur í Biblíunni um þessi atriði, bæði í Gamla testamentinu (Biblíu Hebrea) og í bréfum Páls postula í Nýja testamentinu sem er meginrit kristninnar. Mér finnst því að ekki sé hægt að ásaka prestana og þjóðkirkjuna um „fordóma“ vegna þessa.
Þetta sem sr. Hildur bendir á og gagnrýnir hjá ofangreindum aðilum ber hins vegar fremur að líta á sem túlkun þeirra og skoðun á þessum textum Biblíunnar varðandi samkynhneigt fólk. Það sem sr. Hildur kallar hér „fordóma“ þeirra vil ég þannig heldur kalla skoðun og túlkun viðkomandi aðila sem byggir á þekkingu þeirra og viðhorfum. Þetta er með öðrum orðum túlkandi skoðun þeirra.

Fordóma einhvers ætti aftur á móti að kalla það þegar hann heldur fram einhverri skoðun eða yfirlýsingu án þess að vera búinn að afla sér upplýsinga og þekkingar um viðkomandi atriði og slær einhverri fullyrðingu fram að óathuguðu máli eða hefur eftir skoðanir annarra án eigin ígrundunar. Má í því sambandi benda á skilgreiningu í Íslenskri orðabók þar sem segir um orðið fordóm: „Ógrundaður dómur eðs skoðun ... andúð, óbeit sem ekki styðst við reynslu, rök eða þekkingu, hleypidómur“ Íslensk orðabók 3. Útg., ritstj. Mörður Árnason. Edda 2002, s. 365). Takið eftir: „... sem ekki styðst við reynslu, rök eða þekkingu.

Að því er varðar umræðuefni sr. Hildar þá er ég sammála henni og formanni Æskulýðssambands Þjóðkirkjunnar, sr. Sigurvini Lárusi Jónssyni, og fleirum skoðanasystkinum hans sem vísað er til í grein um málið í ofangreindu blaði á s. 6. Mér finnst núgildandi regla þjóðkirkjunnar um „samviskufrelsi presta“ sem heimilar prestum Þjóðkirkjunnar að neita pörum af sama kyni um hjónavígslu á grundvelli eigin samvisku ekki viðunandi. Þessa reglu ætti Þjóðkirkjan að afnema. Hún samræmist einfaldlega ekki anda kærleiksboðskapar meistarans frá Nasaret sem er í anda „Gullnu reglunnar“.
Í því sambandi má benda á einn af grundvallartextum Nýja testamentisins sem kirkjan hvílir á og byggir kærleiksboðskap sinn á. Þar segir í Jóhannesarguðspjalli í 13. kafla þar sem Jesú eru lögð í munn orð um boð hans til fylgjenda sinna: „Nýtt boðorð gef ég yður, að þér elskið hver annan. Eins og ég hef elskað yður, skuluð þér einnig elska hver annan. Á því munu allir þekkja, að þér eruð mínir lærisveinar, ef þér berið elsku hver til annars.“ (Jóh 13.34-35).
Að vilja útskúfa fólki vegna meðfæddra og eðlislægra eiginleika sinna, útskúfa þeirri „sköpun Guðs“, samrýmist ekki þessum boðskap. Það samrýmist heldur ekki almennum mannréttindum í lýðræðisríkjum í dag. Þeir sem það vilja gera, með tilvísunum í tiltekin textabrot í helgiriti sem rituð voru í fornu og ævafornu samhengi og samfélagi, endurspegla þröngsýna og óviðeigandi bókstafshyggju að hætti ýmissa sértrúarsafnaða. Þeir sjá ekki skóginn fyrir trjánum, eða kjósa svo.
Raunveruleg „þjóðkirkja“, eins og sú íslenska segir sig vera í merkingu þess hugtaks, er fyrir alla.

Hvað gerðist á uppstigningardaginn?

Ætlar launþegaforystan hamfaraleið með almenning?

Erfitt er að skilja á hvaða vegferð forystufólk launþega er þegar það er að teyma umbjóðendur sína út í forað öfgakenndra víxlhækkana launa og verðlags, sem er þrautreynd hamfaraleið fyrir almenning um áratuga skeið. Ekki síst skuldara verðtryggðra lána, bæði heimili og fyrirtæki.

Ég get tekið undir orð aðalhagfræðings Seðlabankans þar sem hann segir hið augljósa um afleiðingar innistæðulausra almennra ofur-kauphækkana, og launþegaforystan ætti að skilja og verður að skilja og gaumgæfa. Hann segir:

„Þeir sem koma verst út úr þessu eru þeir sem eru með lág laun vegna þess að þeir verða fyrst­ir til þess að missa vinn­una. Ég skil ekki hvaða hags­muni er verið að verja í þess­ari bar­áttu“.

Ekki er nema von að spurt sé.

Þeir sem eru með lág "laun" eru þeir lægst launuðu sem hafa þó atvinnu, en ekki síst það fólk sem er atvinnulaust eða á bótum eða félagsaðstoð, öryrkjar og lífeyrisþegar.
Þetta fólk verður um leið verst úti vegna beinna áhrifa hækkandi verðlags. Þeir sem þar að auki skulda verðtryggð lán fá svo í "kaupbæti" neikvæðan "bónus" í formi stórhækkaðs lánskostnaðar. Hvernig í ósköpunum færi fyrir þessu fólki? Og hefur það nú erfitt í lífsbaráttunni eins og er.
Atvinnulífið fær sinn skerf af verðbólgunni í formi hærri rekstrarkostnaðar sem auk launahækkana verður að einhverju eða öllu leyti velt út í verðlagið. Þetta verkar þar að auki hamlandi á atvinnuframboð. 

Þetta er gjörþekkt sviðsmynd hérlendis af reynslunni af undangengnum verðbólguáratugum. Að hámenntað og vel greint fólk ætli að fara þessa vitfirringslegu leið með almenning og efnahagslíf er óskiljanlegt og nær engri átt.

Fólk í hópi samningsaðila sannar ekki hæfni sína með óábyrgri heift í skugga verkfallshótana sem leiðir til þekktrar kollsteypu, heldur með skynsemi sem stuðlar að viðvarandi og vaxandi kaupmætti.

„Hvaða hagsmuni er verið að verja?“

Borgið! - eða aðrir munu hafa verra af!

Það er bókstaflega meingallað kerfi sem heimilar fólki í kjarabaráttu sjálfra sín vegna að leggja líf annarra beinlínis í hættu við það, eins og í þessum tilvikum varnarlausa sjúklinga sem ekki eru viðsemjendur í kjaradeilu BHM við ríkið.

Þetta er ekkert annað en gíslataka þar sem vopni er beint að varnarlausum gíslunum og þeir jafnframt notaðir sem mannlegir skildir.

Fólkinu, sem er fulltrúar samningsaðila á þessum óviðeigandi vígvelli, mun þó ekki sjálfu blæða.

 

Ekki hægt að tryggja öryggi

Náttúrupassinn fær reisupassann

Það er ekki nema von að iðnaðarráðherrann skuli gefa náttúrupassa ómöguleikans reisupassann; og er það vonum seinna.

Hvað er þá til ráða? Jú, hin eðlilega lausn: Þeir borgi sem njóta, þ.e. seljendur og/eða kaupendur þjónustu við náttúruskoðun.

Hverjir eru seljendur? Eigendur og/eða handhafar landgæðaréttinda. Þeir ættu að kosta sómasamlega þjónustuaðstöðu og viðhald hver á sínum stað, sem háð yrði opinberu eftirliti og leyfisveitingum, og hafa leyfi til að taka "hæfilegt" og "hóflegt" gjald fyrir.

Að öðrum kosti, eins og verið hefur hingað til og enn stefnir í, eru skattgreiðendur á Íslandi að niðurgreiða og/eða styrkja með óbeinum hætti starfsemi hópferðafyrirtækja og bílaleigufyrirtækja sem gera út á þessa auðlind sem íslensk náttúra er.

Hópferðafyrirtæki og aðilar sem selja (ekki síst erlendum) ferðamönnum útsýnisferðir á tiltekna staði gætu að sjálfsögðu selt kúnnum sínum aðgöngumiða á viðkomandi staði samkvæmt samkomulagi við hvern aðila eins og verkast vill.

Nú, sem áður, er bara hægt að harma að stjórnmálamenn og embættismenn skuli hafa eytt dýrmætum tíma í athafnaleysi í skipulags- og gjaldtökumálum út af vangaveltum og hugmyndum um náttúrupassa sem ekki getur virkað sem skyldi, í stað þess að drífa í að koma á nothæfu og eðlilegu fyrirkomulagi t.d. á ofangreindum nótum eins og tíðkast víða erlendis og þykir eðlilegt.

Þetta fyrirkomulag leysir þó ekki allan vandann tengt kostnaði við vinsæla og verðandi ferðamannastaði til náttúruskoðunar. Þar verður hið opinbera að kosta til og styrkja lágmarksframkvæmdir til að byrja með á hverjum stað. Það má fjármagna með gistináttagjaldi og öðru því um líku sem til þess er ætlað.

Gefur náttúrupassa upp á bátinn

Útgönguskattur á krónuinnstæður hrægammasjóða

Gjaldeyrishöftum á Íslandi skal ekki aflétt fyrr en fyrir liggur að nógu hár útgönguskattur verði lagður á erlenda eigendur mörg hundruða milljarða krónuinnstæðna, svokallaða hrægammasjóði. Þeir bíða, sem kunnugt er, eftir því álengdar eins og svífandi hrægammar yfir hræi að komast út úr landinu með þetta fjármagn í erlendum gjaldeyri.

Hvað er “nógu hár” útgönguskattur á þetta fjármagn?
Hann þarf að vera það hár að gjaldeyrisforði þjóðarinnar geti staðið undir væntu og mögulegu útflæði þess hluta þessa fjármagns sem eftir stæði.

Það er afar athyglisvert sem Lilja Mósesdóttir hagfræðingur hefur haldið fram um þessi mál. Hún hefur m.a. bent á að útgönguskatturinn þurfi að vera miklu meira en 40%, sem heyrst hefur að rætt sé um núna.

Ef rétt er að hrægammasjóðir hafi keypt forgangskröfur í þrotabúin í kjölfar hrunsins á 4-30% af nafnvirði krafnanna þá "mætti" útgönguskatturinn vera upp undir 70%-90% án þess að þeir skaðist í því samhengi.

Of lágur útgönguskattur samhliða afnámi gjaldeyrishafta myndi líklegast hreinsa upp gjaldeyrisvarasjóð landsins, orsaka botnlaust gengisfall krónunnar með tilheyrandi kjararýrnum fyrir almenning og efnahagsáfalli fyrir þjóðarbúið með tilheyrandi glundroða og kalla á ný gjaldeyrishöft í kjölfarið.

Hver væri þá ávinningurinn? Hverra væri ávinningurinn?

Myndu íslensk stjórnvöld virkilega standa að slíku áfalli fyrir íslenskan almenning?

Aðstæður til afnáms hafta aldrei betri

Úrelt dómnefnd

Úrslitin í EuroVision söngkeppni Sjónvarpsins og aðdragandi þeirra sýna að það er gjörsamlega úrelt og rangt að vera að flækja málin með því að hafa dómnefnd og ofaníkaupið með svo þungt vægi eins og verið hefur; Dómnefnd sem lýsir aðeins persónulegum sjónarmiðum þeirra fáu einstaklinga sem í henni sitja og eru greinilega ekki fulltrúar meirihlutaálits þeirra sem kusu í símakosningunni eðli málsins samkvæmt. Að mínu mati kaus dómnefndin kolrangt, eins og kom sem betur fer á daginn.

Mér persónulega finnst furðulegt hvað mikið hefur verið látið með framlag þess sem varð númer tvö í úrslitunum. Lagið Lítil skref, á ensku Unbroken, var lang-skemmtilegasta lagið í keppninni, sbr. síðasta pistil minn hér, og líklegast til að vekja athygli almennings svo um munar heldur en vögguvísulagið sem varð númer tvö og ég næstum sofnaði undir er það var flutt. Það sem hélt mér vakandi á meðan var hneykslan mín vegna hins illa gruns um að það væri villandi duttlungum dómnefndarinnar að kenna að lagið varð annað tveggja í úrslitunum.

Friðrik Dór fékk fleiri stig

Lítil skref

Að mínu mati er lagið "Lítil skref" áberandi flottasta lagið, meðal annarra flottra og góðra laga í riðlinum í gærkveldi, 7.2.2015; Gott "grúv", hlý og glaðleg og blæbrigðagóð melódía og góður söngur.

Söngurinn og sviðsframkoman eiga bara eftir að styrkjast og magnast með þrotlausum æfingum fram að lokakeppninni í Eurovision ytra.

Já, lagið Lítil skref er stórt skref í áttina að hlutdeild Íslendinga í lokatónleikum EuroVision í Austurríki í vor.

4 af 6 lögum áfram (MYNDIR)

Matarvenjur mannkyns

Á hverju halda menn og sérfræðingar á þessu sviði að börn og ungabörn hafi lifað á árdögum mannkyns og undangengnum áratugaþúsundum? Seríós, kókópöffs eða nestle-barnamat, vítamínspillum og gerilsneyddum mjólkurvörum?!

Ætli það hafi ekki verið það sem handbært var á hverjum stað og tímaskeiði auk móðurmjólkunnar. Það „framleiddi“, ásamt náttúru og erfðavali og félagslegum þáttum, bókstaflega þann mannslíkama sem við höfum í dag. Hvernig væri að horfa betur til þessara og slíkra þátta og draga af því ályktanir í stað þess að einblína einvörðungu á atriði í nánustu fortíð núverandi kynslóðar?

Börnin mega aftur „borða allt“